Tuesday, November 11, 2008

Ποτάμια εισαγόμενης ρύπανσης



Σε μια Βαλκανική που ακόμη δοκιμάζεται από τις επιπτώσεις των δραματικών αλλαγών των συνόρων, η διαχείριση κοινών υδάτινων πόρων εξελίσσεται σ' ένα ακανθώδες διπλωματικό πρόβλημα. Το νερό των ποταμών «δυστυχώς» κινείται μόνο με τους νόμους της υδρολογίας και κατά κανόνα αγνοεί εθνικισμούς και αλυτρωτισμούς.

Σκουπίδια σε γέφυρα του Νέστου
*Η εθνική νομοθεσία κάθε εμπλεκόμενου κράτους προκαλεί αντίκτυπο στις συνοριακές περιοχές. Κανονισμοί για γεωτρήσεις, δικαιώματα για αντλήσεις, περιμετρικές προστασίες υδροληψιών, επίβλεψη διαθέσεως αποβλήτων, είναι τα εργαλεία της σωστής διαχείρισης των διακρατικών νερών. Αυτό ακριβώς που δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα, καθώς ακόμη αναζητείται ο φορέας που θα οργανώνει και θα συντονίζει τους «6 μνηστήρες-υπουργεία».

Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ρυπογόνες ουσίες από τις γειτονικές χώρες να κατεβαίνουν ανεξέλεγκτα μέσα στα ποτάμια, προκαλώντας ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές, οικονομικές και τουριστικές επιπτώσεις. Συνεχής είναι και ο εφιάλτης της μόλυνσης του Νέστου, του Στρυμόνα, του Εβρου που μοιραζόμαστε με τη Βουλγαρία, του Αξιού με τα Σκόπια, και του Αώου, που πηγάζει από ελληνικό έδαφος, αλλά καταλήγει στην Αλβανία.

Έλλειψη συντονισμού

Στη χώρα μας «δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία από δίκτυα συνεχούς παρακολούθησης των υδάτων σε περιφερειακό επίπεδο και σε επαρκή χρονική περίοδο και αυτό είναι πρόβλημα», μας εξηγεί ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιάκ. Γκανούλης, που προσθέτει: «Κυρίως οφείλεται στο ανεπαρκές θεσμικό πλαίσιο και στον τομεακό διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων, με συνέπεια να ασχολούνται με τη συλλογή στοιχείων πολλές υπηρεσίες και υπουργεία χωρίς συντονισμό μεταξύ τους. Η οδηγία- πλαίσιο 2000/60 για τα νερά περιέχει ένα κομβικό στοιχείο, τη θέσπιση ενός νέου οργανισμού που θα αναλάβει να εφαρμόσει τις επιμέρους διατάξεις του νόμου».

Kανάλια στο Στρυμόνα
*Η σημασία των διακρατικών υδάτων γίνεται όλο και περισσότερο σημαντική εξαιτίας των φαινομένων της υπερκατανάλωσης, της ξηρασίας και της κλιματικής αλλαγής. Στη χώρα μας το 35% του υδατικού δυναμικού προέρχεται από διασυνοριακά ύδατα των μεγάλων ποταμών της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης, και τις διασυνοριακές λίμνες των Πρεσπών και της Δοϊράνης. Δύο παραδείγματα είναι ικανά να αποδείξουν ότι η διακρατική πολιτική για το νερό όλο και ολισθαίνει:

1 Η εικόνα που παρουσιάζει ο Νέστος, μας περιγράφει ο δήμαρχος Νευροκοπίου Βασ. Γιαννόπουλος, είναι πλέον θλιβερή. Παρά την επιστολή του δημάρχου στον βούλγαρο πρόξενο στη Θεσσαλονίκη και τη διαμαρτυρία του υπουργείου Εξωτερικών στο υπουργείο Περιβάλλοντος της γείτονος χώρας, η ροή του ποταμού συνεχίζει να μεταφέρει τόνους σκουπιδιών που καταλήγουν στο φράγμα του Θησαυρού. Αστικά, βιομηχανικά, νοσοκομειακά απόβλητα βουλγαρικών πόλεων, συσκευασίες φυτοφαρμάκων και άλλων τοξικών, πλαστικά και, νεκρά ζώα καταλήγουν στον ποταμό.

2 Πιο δύσκολη εμφανίζεται η κατάσταση στον Εβρο, που στο νότιο τμήμα του, στο ύψος του δήμου Τυχερού, ο Εργίνης ποταμός, που πηγάζει από την Τουρκία, είναι γεμάτος λύματα από εργοστάσια βυρσοδεψίας. Ο νομάρχης Νικ. Ζαμπουνίδης δείχνει απογοητευμένος: «Με την Τουρκία η κατάσταση είναι ζοφερή. Εχουν γίνει πολλές προσπάθειες και μέσω του δικτύου νομαρχιών των τριών χωρών. Ζητάμε επίμονα να γίνουν στις δύο χώρες βιολογικοί καθαρισμοί για αστικά και βιομηχανικά λύματα. Με τη Βουλγαρία λόγω της Ε.Ε. υπάρχει κάποια συνεργασία, αλλά με την Τουρκία όλες οι προσπάθειές μας πέφτουν στο κενό».

Η Βουλγαρία είναι υποχρεωμένη να μας διαθέτει το 29% της συνολικής ετήσιας ροής του Νέστου. Ωστόσο, δημοσιογραφικές πληροφορίες θέλουν τη βουλγάρα υπουργό Περιβάλλοντος και Υδάτων Ντολόρες Αρσένοβα να επιμένει στην ενίσχυση της ύδρευσης της Σόφιας με κατασκευή φράγματος.

*Ο Μιχ. Σκούλλος, καθηγητής Χημείας και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά και πρόεδρος της Global Water Partnership τονίζει: «Το πρόβλημα με την Ελλάδα είναι ότι δέχεται πολύ μεγάλο τμήμα των νερών της από τους βόρειους γείτονές της. Το αυξημένο βιοτικό επίπεδο που ανέπτυξαν την τελευταία δεκαετία είχε ως αποτέλεσμα να πολλαπλασιαστούν οι συνδέσεις παροχής νερού σε διάφορες πόλεις. Μέχρι το 2020 προβλέπεται να μειωθεί το σύνολο του νερού κατά 30%. Οφείλουμε όλοι να ακολουθήσουμε τους κανόνες, η κακή έως τώρα διαχείριση του περιβάλλοντος μαζί με τις κλιματικές αλλαγές δεν μας αφήνουν πολύ χώρο και χρόνο».

H υπουργός Υδάτων της Βουλγαρίας Ντολόρες Αρσένοβα
Τα υπόγεια ύδατα

*Εκτός από τη ρύπανση που υφίστανται τα ποτάμια, το πρόβλημα που επιδεινώνει την ποσότητα του νερού είναι ότι όλα τα ελληνικά Δέλτα (π.χ. Εβρου, Νέστου) βρίσκονται σε φάση αποδόμησης λόγω των φραγμάτων για υδροηλεκτρικά έργα.

Ο καθηγητής Υδρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Στουρνάρας μάς επισημαίνει μια άλλη παράμετρο για τις λεκάνες του υδροφόρου ορίζοντα: «Τα διασυνοριακά υπόγεια νερά έχουν τύχει μειωμένου ενδιαφέροντος. Το πρόβλημα με τα ποτάμια σχετίζεται με τους όρους "ανάντη-κατάντη" (επάνω και κάτω) και εμείς είμαστε σε δυσχερή θέση καθώς είμαστε κατάντη και δεχόμαστε οτιδήποτε κατεβαίνει. Οι συντάκτες της οδηγίας 2000/60, επιστήμονες από την Κεντρική - Βόρεια Ευρώπη όπου υπάρχει λιγότερη έλλειψη νερού, επικεντρώθηκαν περισσότερο στη ρύπανση των υδάτινων στρωμάτων και όχι στα αποθέματα νερού που για μας σημαίνουν πολλά. Οσο μειώνεται η ποσότητα του νερού τόσο αυξάνεται η ρύπανση, καθώς λειτουργεί ο χημικός νόμος της συγκέντρωσης»

No comments: