Διάλογοι για τη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης

• Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

Από τις 7 μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου διεξάγονται στην Κοπεγχάγη οι διαπραγματεύσεις της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή.

Στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης θα αναζητηθεί μια νέα παγκόσμια συμφωνία για τη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η οποία θα αντικαταστήσει το Πρωτόκολλο του Κιότο που λήγει το 2012. Είναι μια Διάσκεψη πελώριας σημασίας, αφού αυτό που διακυβεύεται μεσοπρόθεσμα είναι η εύθραυστη ισορροπία του οικοσυστήματος και η ίδια η επιβίωση του ανθρώπινου γένους πάνω στον πλανήτη. Η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί ότι μια αύξηση της θερμοκρασίας μεγαλύτερη από τους 2 βαθμούς στα προσεχή χρόνια μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες: λιώσιμο των πάγων, άνοδο της επιφάνειας των θαλασσών, ξηρασία, ερημοποίηση περιοχών, ακραία καιρικά φαινόμενα κ.ο.κ. Ωστόσο, παρά τις μεγάλες προσδοκίες που είχαν αρχικά καλλιεργηθεί, οι δηλώσεις των πολιτικών ηγετών και οι επίσημες τοποθετήσεις των κυριότερων χωρών δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Ακόμα και οι οργανωτές της Διάσκεψης δεν περιμένουν με κάποια βεβαιότητα ότι θα προκύψει τελικά μια αληθινά δεσμευτική και αποφασιστική συμφωνία. Οι διαφωνίες δεν αναφέρονται μόνο στον χαρακτήρα και στο εύρος των μέτρων που πρέπει να υιοθετηθούν, αλλά και στην κατανομή του κόστους που συνεπάγεται η πάλη κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Για τη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης καταθέτουν τους προβληματισμούς τους τρεις γνωστοί μελετητές.

* Ο Φεντερίκο Ραμπίνι είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα «La Repubblica» και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ.

**Ο Ζαν Τιρόλ είναι οικονομολόγος, έχει διδάξει στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ και στην London Business School. Σήμερα διευθύνει το Ινστιτούτο Βιομηχανικής Οικονομίας στην Τουλούζη.

**Ο Αντόνιο Τσαντσούλο είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος, συντάκτης της εφημερίδας «La Repubblica» για θέματα οικολογίας και περιβάλλοντος.

Το χαλασμένο ρολόι της πολιτικής

• Του ΑΝΤΟΝΙΟ ΤΣΑΝΤΣΟΥΛΟ

Είναι ένας αγώνας δρόμου ενάντια στο χρόνο και μια προσπάθεια να συντονιστούν ξανά δύο ρολόγια:

- Το πρώτο, ταχύτατο, είναι το ρολόι που υπαγορεύει τον ρυθμό της καταστροφής της ατμόσφαιρας.

- Το δεύτερο, αρκετά πιο αργό, σηματοδοτεί τον βηματισμό της πολιτικής.

Η διάσκεψη της Κοπεγχάγης για το κλίμα, σύνοδος κορυφής που θέλησε ο ΟΗΕ για να αποφασίσει πώς θα διατηρηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη σε ένα επίπεδο κατάλληλο για το ανθρώπινο γένος, πλησιάζει, αλλά η απόσταση ανάμεσα στα δύο ρολόγια παραμένει ανησυχητική.

* Στη διάρκεια του τελευταίου καλοκαιριού ο Βόρειος Πόλος περιορίστηκε στο ελάχιστο και ήδη άρχισε ο εμπορικός ανταγωνισμός για την κατάληψη των δρόμων που θα διασχίζουν εκείνον που κάποτε θεωρούνταν ο αιώνιος πάγος.

Στη δική μας μικρή Ιταλία, η εποχή που μόλις ολοκληρώθηκε κατέγραψε μια αύξηση της θερμοκρασίας της τάξης των 1,9 βαθμών σε σχέση με τον μέσο όρο της τριακονταετίας από το 1961 ώς το 1990. Το καλοκαίρι του 2009 ήταν το τέταρτο πιο ζεστό καλοκαίρι στην ιστορία της μετεωρολογίας.

**Φυσικά ένα μεμονωμένο ανώμαλο δεδομένο δεν αρκεί για να αποδειχθεί η ύπαρξη της αλλαγής. Η επιτάχυνση, όμως, των ενδείξεων του κλιματικού χάους είναι εντυπωσιακή. Οπως εντυπωσιακές είναι και οι όλο και πιο φανερές επιπτώσεις των ακραίων φαινομένων που, με τη συνδρομή της άγριας τσιμεντοποίησης, πολλαπλασιάζουν τις καταστροφές.

**Από πολιτική άποψη όμως το πλαίσιο είναι αντιφατικό. Η σύνοδος των διαπραγματεύσεων που έγινε στην Μπανγκόκ (από τις 28 Σεπτεμβρίου ώς τις 9 Οκτωβρίου) κατέληξε χωρίς καμιά πρόοδο στα βασικά σημεία της συμφωνίας, η οποία πρέπει να προκύψει από τη διάσκεψη της Κοπεγχάγης. Ο αριθμός των σελίδων μειώθηκε από 200 σε 170 και σβήστηκαν οι μισές από τις δύο χιλιάδες παρενθέσεις, οι οποίες φανέρωναν τα σημεία της διαφωνίας.

Αλλά, όπως είναι φανερό, χρειάζεται να διανυθεί ακόμα πολύς δρόμος.

**Η συμφωνία είναι σαφής για τον κεντρικό στόχο: να συγκρατηθεί (μέχρι το 2100) η άνοδος της θερμοκρασίας κάτω από τους δύο βαθμούς. Αλλά για το πώς θα φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα, που θεωρείται αναγκαίο για να αποτραπεί μια πλανητική καταστροφή, όλα παραμένουν θολά. Συγκεκριμένα είναι φανερές οι τριβές ανάμεσα στις χώρες της παλιάς και τις χώρες της νέας εκβιομηχάνισης, για το πώς θα χρηματοδοτηθούν οι προσπάθειες που είναι αναγκαίες για την επίτευξη ενός διπλού στόχου: να αποτρέψουμε αυτό στο οποίο δεν μπορούμε να προσαρμοστούμε και να προσαρμοστούμε σε αυτό που δεν μπορούμε να αποτρέψουμε.

Οι χώρες που εκπέμπουν λιγότερα αέρια θερμοκηπίου ή που έχουν αρχίσει να τα εκπέμπουν αργότερα από τις άλλες ζητούν οικονομική και τεχνολογική βοήθεια, που κυμαίνεται μεταξύ των 150 και 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο.

**Αν παραμείνουμε σε αυτό το σενάριο, η διένεξη θα παρέπεμπε σε ένα παραδοσιακό σχήμα: στο μπρα-ντε-φερ μεταξύ πλούσιων και φτωχών για την αναπτυξιακή βοήθεια. Υπάρχει όμως και ένας άγνωστος παράγοντας.

Ορισμένοι αμερικανοί αναλυτές έχουν υπογραμμίσει ένα ενδιαφέρον νέο στοιχείο: το μπουμ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κίνα θα μπορούσε να προκαλέσει στις Ηνωμένες Πολιτείες το ίδιο αποτέλεσμα που προκάλεσε η εκτόξευση του Σπούτνικ από τους Ρώσους.

**Η απειλή να ξεπεράσει η Κίνα τις ΗΠΑ θα μπορούσε να βιωθεί ως μια αποφασιστική πρόκληση, η οποία θα καθορίσει τη γεωπολιτική ισορροπία του 21ου αιώνα. Σε αυτό το σενάριο χάνει όποιος επενδύει λιγότερο και όχι όποιος επενδύει περισσότερο. Και ο χρηματιστής Τζορτζ Σόρος άνοιξε ήδη τον χορό, αναγγέλλοντας ότι θα επενδύσει ένα δισεκατομμύριο δολάρια στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ότι θα προσφέρει δέκα εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, επί δέκα χρόνια, για ένα νέο διεθνές πολιτικό κίνημα με στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, που θα το αποκαλεί Climate policy initiative.

**Και για τον Τζέρεμι Ρίφκιν, γκουρού της οικονομίας του υδρογόνου, η ώθηση προς την ανανέωση της Αμερικής πρόκειται να αυξηθεί ταχύτατα: «Από την άποψη του κλίματος», δήλωσε, «είναι σημαντικό το μήνυμα που φτάνει από τη Σουηδία.

»Για δεύτερη φορά (ο Ομπάμα μετά το βραβείο στον Αλ Γκορ) η επιτροπή των βραβείων Νόμπελ υπογραμμίζει τον δεσμό ανάμεσα στην ειρήνη και στην περιβαλλοντική ασφάλεια. Μετά από τα οχτώ χρόνια της προεδρίας Μπους, που συνέπεσαν με το πιο χαμηλό επίπεδο δημοφιλίας της χώρας μου στον κόσμο, το βραβείο Νόμπελ υπογραμμίζει την αναγνώριση του ρόλου του Ομπάμα και την ελπίδα με την οποία όλοι βλέπουν τις κινήσεις του.

»Απομένει να δούμε αν οι πολιτικοί ηγέτες θα είναι εξίσου διορατικοί. Θα το μάθουμε τον Δεκέμβριο, στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης για το κλίμα, που θα μετρήσει τη συγκεκριμένη βούληση για αλλαγή».

**Αν οι πολιτικοί διατηρούν έναν αβέβαιο βηματισμό, η αγορά τρέχει. Στα τελευταία πέντε χρόνια οι ιδιωτικές επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην ενεργειακή αποτελεσματικότητα δεκαπλασιάστηκαν. Και στα προσεχή είκοσι χρόνια, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Greenpeace, η αγορά της καθαρής ενέργειας θα δημιουργήσει οκτώ εκατομμύρια θέσεις εργασίας στον κόσμο.

Ο πήχης των επίσημων δεσμεύσεων τοποθετήθηκε από τους επιστήμονες: πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 50% μέχρι το 2050 και προβλέπεται μια συμπληρωματική προσπάθεια από μέρους των βιομηχανικά αναπτυγμένων χωρών για να φτάσουν την περικοπή στο 80%.

**Είναι, ωστόσο, δύσκολο να φανταστούμε ότι η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα θα αποφασίσουν να μειώσουν τις δικές τους εκπομπές αερίων, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν κάνουν το ίδιο.

Υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα

• Του ΖΑΝ ΤΙΡΟΛ

Η σύνοδος κορυφής της Κοπεγχάγης θα παίξει κομβικό ρόλο για το μέλλον της πάλης ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Ενα σχέδιο δράσης όχι αρκετά φιλόδοξο και υπερβολικά δαπανηρό για τις τωρινές γενεές, ιδού συνοπτικά αυτό στο οποίο κινδυνεύουμε να καταλήξουμε. Προκειμένου η απάντηση των θεσμών να βρίσκεται στο ύψος της πρόκλησης που θέτουν οι προβλέψεις της Διακυβερνητικής Ομάδας των ειδικών για την εξέλιξη του κλίματος (GIEC), είναι αναγκαία μια νέα προσέγγιση.

* Το Πρωτόκολλο του Κιότο αποτέλεσε ένα σημαντικό συμβολικό στάδιο, αλλά δεν κατέστησε δυνατή την επίτευξη μιας σημαντικής προσπάθειας μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου. Αν δεν υπάρξει μια νέα αντίληψη, το Πρωτόκολλο της Κοπεγχάγης, που υποτίθεται ότι θα ορίσει την μετά-Κιότο εποχή, θα μας οδηγήσει να συνεχίσουμε να κάνουμε βήματα σημειωτόν μέχρι το 2020.

Παρά την αξιοσημείωτη πρόοδο που οφείλεται στην εκλογή Ομπάμα, οι στόχοι που προτείνονται από τους Αμερικανούς για το 2020 (εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατώτερες κατά 7% εκείνων του 1990), παραμένουν μέτριοι και δεν αποτελούν καν δεσμευτικές υποχρεώσεις.

**Η Ομάδα των 77 στα Ηνωμένα Εθνη, που συμπεριλαμβάνει την Κίνα, την Ινδία και άλλες ανδυόμενες χώρες, δεν θα αποδεχθεί περισσότερους καταναγκασμούς. Ακόμα και οι ευρωπαϊκές φιλοδοξίες που φαίνονται βολονταριστικές, κινδυνεύουν να αποκαλυφθούν πολύ αδύναμες.

Το πλαίσιο κλασικού στοχασμού μέσα στο οποίο εγγράφεται η σύνοδος της Κοπεγχάγης, δεν θα επιτρέψει να φτάσουμε σε ικανοποιητικά αποτελέσματα, επειδή οι διάφορες χώρες συνεχίζουν να σκέφτονται πρώτα απ' όλα αυτό που θεωρούν ως δικό τους ιδιαίτερο συμφέρον, προσπαθώντας να επωφεληθούν από τις προσπάθειες των άλλων. Καθεμιά χώρα υφίσταται πλήρως το κόστος των δικών της προσπαθειών για μείωση της ρύπανσης και δεν εισπράττει παρά ένα μικρό τμήμα από το αποτέλεσμα των προσπαθειών της. **Αυτός ο συλλογισμός ενισχύεται από την ιδέα ότι η καλή θέληση μπορεί να αποδειχθεί ανώφελη, εξαιτίας αυτού που οι ειδικοί αποκαλούν «διαρροές του άνθρακα»: ένας φόρος, που μειώνει την κατανάλωση πετρελαίου σε μια περιοχή, προκαλεί μια μείωση της παγκόσμιας τιμής του και ενθαρρύνει έτσι μιαν αύξηση της κατανάλωσης των εθνών που δεν έχουν επιβάλει έναν τέτοιο φόρο. Με την ίδια λογική, μια αρκετά ισχυρή φορολογία για την πάλη ενάντια στην κλιματική αλλαγή σε μιαν ορισμένη χώρα θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις να μεταφέρουν την παραγωγή τους σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπου αυτές θα μπορούν να ρυπαίνουν ανεμπόδιστα.

**Τέλος, οι κυβερνήσεις θα αντιληφθούν ότι το να συνεχίζουν σήμερα να χρησιμοποιούν εντατικά ορυκτά καύσιμα θα τις τοποθετήσει σε θέση ισχύος κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων που προβλέπονται για το 2020, προκειμένου να εξαργυρώσουν την καλή τους θέληση να γίνουν ενάρετες.

Το Πρωτόκολλο του Κιότο, παρ' όλες τις καλές του προθέσεις, δεν κατόρθωσε για όλους αυτούς τους λόγους να υποκινήσει μιαν αληθινή συλλογική προσπάθεια. Θα έχουν διαφορετικό αποτέλεσμα οι μη δεσμευτικές υποσχέσεις που θα δοθούν στην Κοπεγχάγη;

**Θα υπάρξει βέβαια ορισμένη πρόοδος. Αγορές δικαιωμάτων ρύπανσης υπάρχουν ήδη ή θα δημιουργηθούν στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία. Οι αναπτυσσόμενες χώρες παίρνουν ήδη ορισμένα μέτρα.

Οι βαριές συνέπειες των εκπομπών αερίων που ρυπαίνουν το τοπικό περιβάλλον και η επιθυμία να κατευνάσουν την κοινή γνώμη και να αποφύγουν τις διεθνείς πιέσεις θα οδηγήσουν σε έναν ορισμένο έλεγχο αυτών των εκπομπών. Αλλά αυτός ο έλεγχος θα παραμείνει συνολικά ανεπαρκής.

Η άρνηση των περισσότερων χωρών να υπογράψουν δεσμευτικές συμφωνίες είναι μια ένδειξη που το επιβεβαιώνει.

**Τα μέτρα που θα ληφθούν στην Κοπεγχάγη κινδυνεύουν επίσης να είναι υπερβολικά δαπανηρά σε σχέση με τη μικρή αποτελεσματικότητά τους στον περιορισμό της υπερθέρμανσης του κλίματος.

Η θεσμοθέτηση περιβαλλοντικών κανόνων αυξάνει συχνά το κόστος της μείωσης των εκπομπών που ρυπαίνουν. Τα κράτη ξοδεύουν μερικές φορές μέχρι και 1.000 ευρώ, για να αποτρέψουν την εκπομπή ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα (για παράδειγμα, εγκαθιστώντας φωτοβολταϊκά), ενώ άλλες μέθοδοι θα επέτρεπαν να φτάσουν στο ίδιο αποτέλεσμα ξοδεύοντας μόνο 20 ευρώ.

* Ο μηχανισμός που εφαρμόστηκε με βάση το Πρωτόκολλο του Κιότο έγκειται στο να δίνονται πιστώσεις στις επιχειρήσεις, που ανήκουν σε χώρες όπου οι εκπομπές άνθρακα είναι δαπανηρές (για παράδειγμα, στις ευρωπαϊκές χώρες), όταν αυτές υλοποιούν προγράμματα μείωσης των εκπομπών που ρυπαίνουν σε χώρες, όπως η Κίνα, οι οποίες δεν υπάγονται στους συγκεκριμένους τους καταναγκασμούς.

Αυτός ο μηχανισμός, αφού υποβλήθηκε δίκαια σε κριτική από τους οικολόγους για την αβεβαιότητα που προκαλεί γύρω από τη σημασία των προσπαθειών που αναλαμβάνονται στις αναπτυγμένες χώρες, υποκινεί στην πραγματικότητα τις αναπτυσσόμενες χώρες να μην υιοθετήσουν νομοθεσία προστασίας του περιβάλλοντος και να αρνηθούν να υπογράψουν δεσμευτικές διεθνείς συμφωνίες, που θα απαξίωναν τα δικά τους ειδικά προγράμματα.

**Οι αναπτυσσόμενες χώρες ζητούν απο τις αναπτυγμένες χώρες να τους μεταβιβάσουν ένα ποσό που φτάνει μέχρι το 1% του ΑΕΠ τους και δεσμεύονται μονομερώς για πιο σημαντικές μειώσεις των εκπομπών που ρυπαίνουν. Η πρότασή τους έχει την αξία ότι θέτει το ζήτημα στο τραπέζι, αλλά υπερασπίζεται άσχημα το συμφέρον τους. Στο παρελθόν οι πλούσιες χώρες δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους για αναπτυξιακή βοήθεια. Κάθε σχέδιο αύξησης των μεταβιβάσεων προς τις φτωχές χώρες θα προσκρούσει στις επιφυλάξεις της κοινής γνώμης.

Μπορούμε να φανταστούμε την αντίδραση του γερουσιαστή της Αλαμπάμα, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα κληθούν να πραγματοποιήσουν μια πελώρια πληρωμή προς την Κίνα. Ενα τέτοιο σχέδιο θα ναρκοθετηθεί αναπόφευκτα από τις πολιτικές λιτότητας, που δεν θα αργήσουν να εφαρμόζονται στις πλούσιες χώρες (...).

Σενάρια για τον κόσμο του μέλλοντος

• Του ΦΕΝΤΕΡΙΚΟ ΡΑΜΠΙΝΙ

Πίσω από τη μυστηριώδη διατύπωση «ανώτατα όρια στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα» μπορεί να κρύβεται το ξεκίνημα μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης.

Αν τα έθνη καταλήξουν σε μια συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες θα είναι βαθιές: Θα ζούμε σε έναν κόσμο ηλεκτρικών αυτοκινήτων, που θα περιβάλλονται από σταθμούς παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, πλήθη αιολικών πάρκων και σπίτια καλυμμένα με φωτοβολταϊκά.

* Γιατί είναι τόσο σημαντικό να περιοριστεί η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα; Η απάντηση δεν είναι δεδομένη. Ο μοριακός τύπος CO2 υπήρξε ένα σύμβολο ζωής για μεγάλο μέρος της ιστορίας του πλανήτη μας. Δεν θα υπήρχε ζωή πάνω στη Γη χωρίς το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που δημιουργείται ακριβώς από το διοξείδιο του άνθρακα: συλλαμβάνει μέρος της ηλιακής ενέργειας με τη μορφή θερμότητας και την κατακρατεί, εμποδίζοντας την έξοδό της στο διάστημα. Μόνον από τότε που η ανθρώπινη δραστηριότητα αλλοίωσε την ισορροπία στη δημιουργία του διοξειδίου του άνθρακα, η θέρμανση έπαψε να είναι ευεργετική και έγινε μια απειλή για την ανθρωπότητα.

**Για να κατανοήσουμε την αρχική κατάσταση, μας προμηθεύει μια πλήρη εικόνα η έκθεση «Outlook 2008» του Διεθνούς Οργανισμού για την Ενέργεια (ΙΕΑ).

Αναλύοντας τον κύκλο του άνθρακα, με βάση τα μέσα δεδομένα 1995-2004, καταλήγει στα ακόλουθα συμπεράσματα:

1 Οι «φυσικές» εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα βρίσκονται σε κατάσταση ισορροπίας: η γη εκπέμπει και απορροφά περί τα 440 δισεκατομμύρια τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, με μηδενικό ολικό υπόλοιπο. Το ίδιο κάνουν και οι ωκεανοί (περί τα 330 δισεκατομμύρια τόνων).

2 Οι εκπομπές που προκαλούνται από τον άνθρωπο είναι «μόνον» 34 δισεκατομμύρια τόνων ετησίως. Από αυτές, περισσότερες από τις μισές απορροφώνται από τη φύση, ενώ οι υπόλοιπες συμβάλλουν στην αύξηση της ατμοσφαιρικής συγκέντρωσης. Πάνω σε αυτό το «προστιθέμενο υπόλοιπο» χρειάζεται να παρέμβουμε.

3 Σύμφωνα πάντοτε με τον ΙΕΑ, τα ορυκτά καύσιμα θα αντιπροσωπεύουν ακόμα το 80% της ενέργειας που θα καταναλώνεται στον κόσμο του 2030.

Ο ΙΕΑ εκτιμά ότι αυτή η αύξηση στη συνολική χρήση ενέργειας, προερχόμενης από ορυκτά καύσιμα, θα συνεχίσει να προκαλεί αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι ένα σύνολο 41 δισεκατομμυρίων τόνων το 2030.

**Η συναίνεση που διαμορφώθηκε μεταξύ των επιστημόνων και υιοθετήθηκε από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Περιβάλλον υποδεικνύει ως στόχο τα πιο αναπτυγμένα έθνη να περικόψουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 25% έως και 40% στο διάστημα μεταξύ του 2020 και του 2050, παίρνοντας ως αφετηρία τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα του 1990. Αυτό είναι το πρόσταγμα, προκειμένου να συγκρατηθεί η κλιματική αλλαγή στους δύο βαθμούς αύξησης της γήινης θερμοκρασίας. Ενα αποτέλεσμα αναγκαίο για να αποφευχθούν καταστροφές, όπως η άνοδος της επιφάνειας των ωκεανών, αναστατώσεις στους κύκλους των εποχών, των βροχών και των συγκομιδών, με δραματικές γεωπολιτικές συνέπειες.

***Η Ιαπωνία και η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι οι περιοχές που προσεγγίζουν περισσότερο -τουλάχιστον με τις δεσμεύσεις που έχουν αναγγείλει- στους στόχους που υποδεικνύει ο ΟΗΕ. Η Ευρώπη δήλωσε ότι είναι διατεθειμένη να ανεβάσει μέχρι το 30% τον δικό της στόχο μείωσης των εκπομπών, αν και οι άλλες οικονομικές δυνάμεις κάνουν το ίδιο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προς το παρόν δεν φαίνονται διατεθειμένες να φτάσουν μέχρι εκεί. Ο Λευκός Οίκος θεωρεί ρεαλιστικό στόχο μια περικοπή του 17% από τα τωρινά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα. Κίνα και Ινδία μέχρι τώρα έχουν αρνηθεί να δεσμευτούν από αυστηρούς στόχους για περικοπές.

Οι επιστήμονες αμφισβητούν το ότι το οικονομικό κόστος του εγχειρήματος είναι αβάσταχτο. Οι εκτιμήσεις τους ποικίλλουν από τα εκατό δισ. δολάρια ώς το ένα τρισ. δολάρια κάθε χρόνο, τα οποία πρέπει να επενδύονται αποταμίευση ενέργειας και στις ανανεώσιμες πηγές.

Ακόμα και αν επιλέξουμε την υψηλότερη εκτίμηση, το κόστος θα αντιπροσώπευε μόνον το 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πολύ λιγότερο, δηλαδή, από τις οικονομικές ζημιές της κλιματικής αλλαγής.

***Εξάλλου, η επίτευξη των στόχων για τις περικοπές των εκπομπών είναι ήδη μια μεγάλη επιχειρηματική δραστηριότητα.

Παρά την ύφεση, οι επενδύσεις των ιδιωτών στην καθαρή ενέργεια έχουν δεκαπλασιαστεί στα τελευταία πέντε χρόνια, φτάνοντας τα 155 δισ. δολάρια στα τέλη του 2008. Οι μεγαλύτερες ευκαιρίες κέρδους θα παρουσιαστούν στο μέλλον σε χώρες όπως η Κίνα, εξαιτίας των πελώριων περιθωρίων ενεργειακής αποταμίευσης που προσφέρουν, επειδή ξεκινούν από μια πιο καθυστερημένη κατάσταση στην ενεργειακή τους αποτελεσματικότητα.

**Το νέο πλαίσιο κινήτρων και αντικινήτρων θα μας οδηγήσει σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από τον τωρινό. Ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα που καταναλώνεται σήμερα στον κόσμο προέρχεται ακόμα, στο μεγαλύτερο μέρος του, από παραδοσιακά εργοστάσια με άνθρακα, το 2050 θα επιβιώσουν μόνον εκείνα που θα έχουν υιοθετήσει την τεχνολογία «σύλληψης και κατακράτησης» του ανυδρίτη. Ενώ τα αυτοκίνητα με βενζίνη και ντίζελ είναι τα συντριπτικά περισσότερα σήμερα, το μέλλον ανήκει στα υβριδικά, ηλεκτρικά ή με υδρογόνο.

**Η πυρηνική ενέργεια θα γνωρίσει μια δεύτερη νεότητα, κυρίως χάρη στα επιβλητικά προγράμματα της Κίνας και της Ινδίας. Τα αιολικά πάρκα θα αποτελούν μέρος του αστικού τοπίου, όσο είναι σήμερα οι αναμεταδότες των κινητών τηλεφώνων.