Έχει χαρακτηριστεί ως ο «ήχος του σύμπαντος». Άλλοι αναφέρονται σε αυτόν ως «ο ήχος του Θεού». Το μόνο σίγουρο είναι πως ακόμα και σήμερα ο ήχος του γκονγκ είναι ένας μυστήριος ήχος, ένας ήχος που η επιστήμη αντιλαμβάνεται επιεικώς ως ένα πεδίο ανεξερεύνητο.
Το μυστικιστικό αυτό μουσικό όργανο, που έχει βρεθεί από τα Ελευσίνια μυστήρια και τα μεσαιωνικά μοναστήρια, μέχρι σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σε μεγάλες πολεμικές μάχες, σήμερα γίνεται γνωστό και για μία άλλη ιδιαίτερη χρήση του: αυτή της ηχωκάθαρσης και ηχοθεραπείας. Μέσα από την γνωριμία του με την πρακτική της γιόγκα, με τρόπο που χαρακτηρίζει τις ανατολικές προσεγγίσεις, δηλαδή με τρόπο βιωματικό, βρέθηκε ότι ο ήχος του γκονγκ πέρα από βοηθητικός για τον διαλογιστικό νου μπορεί και να θεραπεύσει.
«Σ’ αυτή την καταιγιστική θεραπεία των ηχητικών κυμάτων και των δονήσεων που παράγει ένα γκονγκ που πάλλεται, κανένας ανθρώπινος νους δεν μπορεί να αντισταθεί» μου λέει ο Mehtab Benton, ίσως ο σημαντικότερος δάσκαλος γκονγκ αυτή την στιγμή στον κόσμο. Ο Mehtab πρόσφατα επισκέφτηκε την χώρα μας με αφορμή την μετάφραση του βιβλίου του στα ελληνικά «Γκονγκ Γιόγκα – Θεραπεία και εμφώτιση μέσα από τον ήχο». Τον συνάντησα στον χώρο του GongLove στην Αθήνα και μαζί με τους Έλληνες δασκάλους γκονγκ και μεταφραστές του βιβλίου Ιάσoνα Βολάκη και Κωνσταντίνο Περρέα κάτσαμε γύρω από τα γκονγκ και συζητήσαμε για αυτά.
Γνωριμία με το gong (γκονγκ) και κατασκευή του:
Mehtab Benton: Είναι ένα αρχαίο μουσικό όργανο φτιαγμένο από ένα κράμα διαφορετικών μετάλλων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το βασικό μέταλλο είναι ο χαλκός. Επίσης, στην κατασκευή του χρησιμοποιείται μπρούτζος. Τώρα στα υψηλότερου κατασκευαστικού επιπέδου γκονγκ, όπως αυτά που βλέπεις, υπάρχει επίσης νικέλιο. Αυτό αλλάζει την ποιότητα του ήχου και τον κάνει αρκετά πιο χαρακτηριστικό. Η κατασκευή του απαιτεί γνώσεις μηχανικής, έτσι ώστε να γίνει το σωστό κράμα μετάλλων, στο τέλος όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι ένα μουσικό όργανο. Φτιάχνεται, για να παίζει μουσική και εμείς το χρησιμοποιούμε για ηχοθεραπεία. Σε παλαιότερες εποχές έβαζαν στο γκονγκ ασήμι ή ακόμα και χρυσό για να κάνουν τον ήχο ακόμα πιο αγνό. Η διαδικασία κατασκευής απ’ όσο γνωρίζω παραμένει η ίδια. Τοποθετούν το κράμα στο έδαφος και δημιουργείται από το βάρος των μετάλλων κάτι σαν τρύπα. Αυτό βοηθάει λόγω της βαρύτητας να στερεοποιηθούν όλες οι στρώσεις των μετάλλων και μετά αρχίζει η διαδικασία της σφυρηλάτησης. Όλο αυτά εδώ τα βαθουλώματα που βλέπεις γίνονται στο χέρι. Σφυρί και ζέσταμα του μετάλλου και ξανά σφυρί. Αν το καλοσκεφτείς είναι μια αρχαία τέχνη και είναι λίγοι οι άνθρωποι που έχουν τη γνώση αυτής της κατασκευής. Φυσικά αυτό έχει να κάνει και με το γεγονός ότι η αγορά ήταν μικρή. Η πιο γνωστή εταιρεία κατασκευής γκονγκ εδρεύει στην Ελβετία, ανήκει σε μια οικογένεια Εσθονών μουσικών που μεταφέρουν κι εξελίσσουν τη γνώση της κατασκευής τους πάνω από εκατό χρόνια, και τα γκονγκ τους τα κατασκευάζουν στη Γερμανία. Πέρα απ’ αυτήν υπάρχουν σε όλο τον κόσμο ελάχιστοι άνθρωποι που από μόνοι τους κατασκευάζουν γκονγκ.
Ιάσονας Βολάκης: Οι παραδοσιακοί κατασκευαστές έχουν ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Ουσιαστικά έχουν διατηρήσει την τέχνη από πατέρα σε γιο ή ακόμα και σε εγγονό και έτσι έχουμε οικογένειες απ’ όλο τον κόσμο που κατασκευάζουν γκονγκ. Για αυτούς τους ανθρώπους υπάρχει παράλληλα της κατασκευής και μια τελετουργία, πέραν των μυστικών της τέχνης τους. Προσεύχονται πολλές φορές, ή νηστεύουν κατά την διάρκεια της κατασκευής και μετέχουν μιας τελετουργίας αποκρυφιστικής και άγνωστης σε εμάς. Μην ξεχνάμε ότι για πολλά χρόνια υπήρχε μια σύνδεση με την θρησκεία, γιατί γκονγκ έβρισκες σε πολλά μοναστήρια και πάρα πολλοί μοναχοί ήξεραν την τέχνης της κατασκευής τους.
Mehtab Benton: Είναι φυσιολογικό να μην ξέρουμε πάρα πολλά πράγματα για την κατασκευή των γκονγκ. Εκτός από εμάς, διάφορες συμφωνικές ορχήστρες ανά τον κόσμο ζητούν τον ήχο που αναπαράγει το γκονγκ ή και ορισμένες φορές ακόμα και σήμερα μεγάλα γκονγκ παραγγέλνονται από ρωσικά μοναστήρια. Τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί η ηχοθεραπεία και δάσκαλοι γιόγκα που τα χρησιμοποιούν για διαλογισμούς, ή κατά την διάρκεια της χαλάρωσης μετά την πρακτική. Εμείς και οι γιόγκι ζητάμε από το γκονγκ κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που ζητάνε οι μουσικοί. Εκείνοι μπορεί να «χτυπήσουν» το γκονγκ 4-5 φορές μέσα σε μια δίωρη συμφωνική συναυλία. Ενώ εγώ, ο Ιάσονας, ο Κωνσταντίνος μπορεί να παίζουμε με το γκονγκ για μια συνεχόμενη ώρα. Είναι μια πολύ διαφορετική χρήση.
Γκονγκ και μουσική:
Mehtab Benton: Υπάρχει μια ιδιομορφία με το γκονγκ. Μπορεί να είναι μουσικό όργανο αλλά δεν χρειάζεσαι να είσαι μουσικός για να παίξεις γκονγκ. Ίσα ίσα που προσωπικά πιστεύω ότι πολλές φορές όσο λιγότερα ξέρεις από μουσική, τόσο καλύτερα. Ο μουσικός προσπαθεί να αναλύσει τον ήχο συμφωνικά. Σκέφτεται αρμονικές, νότες, αναλύει και παρατηρεί τον ήχο. Το γκονγκ όμως είναι ‘ιδιαίτερα’ ζωντανό όργανο. Πολλές φορές αυτό που έχει σημασία είναι η καθοδήγηση της στιγμής, ο αυθορμητισμός στην επαφή μαζί του. Δεν χρειάζεται να υπάρχει μια μουσική αυστηρή προσέγγιση με κανόνες και κώδικες. Είναι περισσότερο θέμα ενσυναίσθησης. Ειδικά όταν παίζουμε αρκετά γκονγκ μαζί δεν υπάρχει κανένας απόλυτος κανόνας. Υπάρχει ένα πολύ ιδιαίτερο δέσιμο, ένας συντονισμός και ένα πάντρεμα που θα έλεγα ότι συμβαίνει οργανικά, χωρίς να μπορώ να στο περιγράψω με λόγια. Χωρίς καμία μουσική εμπειρία μπορείς να κάτσεις μπροστά στο γκονγκ και να αρχίσεις να αλληλεπιδράς μαζί του σε απίστευτο επίπεδο. Είναι μια πολύ διαφορετική εμπειρία η οποία έχει να κάνει και με τον ίδιο το λόγο που παίζουμε γκονγκ. Δεν παίζουμε για ευχαρίστηση και τέρψη του κοινού ή του εαυτού μας, αλλά θα έλεγα ότι παίζουμε γκονγκ για να αλλάξουμε συνείδηση και να θεραπευτούμε. Υπάρχει λοιπόν μια άλλη αφετηρία. Ίσως αυτό να εξηγεί γιατί δεν χρειάζονται μουσικές γνώσεις.
Γκονγκ και θεραπεία: Υπάρχει (επιστημονική) εξήγηση;
Mehtab Benton: Γενικότερα σε ότι αφορά την θεραπεία που προσφέρει δεν έχουμε ακόμα κάποιο εγχειρίδιο που να εξηγεί ότι παίζοντας με αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο μπορείς να θεραπεύσεις για παράδειγμα τους πονοκεφάλους. Ελπίζω ότι μια μέρα θα έχουμε ένα τέτοιο βιβλίο, ο Ιάσονας όπως και πολλοί άλλοι κάνουν σχετικές έρευνες. Κατά τη γνώμη μου είναι μια εξελισσόμενη τεχνολογία, μια εξελισσόμενη επιστήμη, ενώ ταυτόχρονα είναι και τέχνη. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε ένα στάδιο όπου καταγράφουμε τις διαφορετικές εμπειρίες των ανθρώπων που έρχονται στις συνεδρίες με γκονγκ. Εμβοές και πονοκέφαλοι που εξαφανίζονται, άγχος και στρες που μειώνονται, φοβίες και νευρώσεις που αντιμετωπίζονται. Ασφαλώς και προσπαθούμε και θέλουμε να στηρίξουμε μια επιστημονική μεθοδολογία πίσω από όλες αυτές τις βιωματικές καταγραφές, αλλά είναι κάτι που θα μας πάρει χρόνο. Φυσικά, δεν θα σταματήσουμε να παίζουμε γκονγκ γιατί πολύ απλά βλέπουμε ότι δουλεύει για τον κόσμο.
Mehtab Benton: Υπάρχουν πολλές θεωρίες αναφορικά με το πώς δουλεύει η θεραπεία. Το βασικό κατά τη γνώμη μου είναι ότι ο ήχος του γκονγκ δουλεύει σε πολύ μεγάλο βαθμό καταπραΰνοντας το στρες γιατί δουλεύει στο παρά-συμπαθητικό νευρικό σύστημα και αυτό βοηθάει σίγουρα από την στιγμή που πληθώρα παθήσεων σχετίζονται με το στρες. Παράλληλα, με την ενέργεια την οποία κινούν μέσα από τις δονήσεις τους τα γκονγκ στο χώρο αφαιρούνται και ‘μπλοκαρίσματα’ που έχουμε στα σώματά μας, εξισορροπούμε την ενέργεια που έχουμε στα ενεργειακά μας κέντρα, τα chakras. Γνωρίζω ότι όλα αυτά είναι πέρα από την δυτική ιατρική επιστήμη, αλλά παράλληλα ξέρω ότι το σύστημα αυτό δουλεύει. Η απόδειξη είναι κάτι που ακόμα μας μένει να κάνουμε. Όμως σε μια κατάσταση θεραπείας οι άνθρωποι την δέχονται απλά και μόνο γιατί δουλεύει σε αυτούς. Δεν ενδιαφέρονται να μάθουν τους λόγους για τους οποίους αυτό συμβαίνει.
Κωνσταντίνος Περρέας: Θα έλεγα ότι θεραπευτικά είναι και μια διαδικασία που προκαλεί την αυτοθεραπεία. Θέλω να πω ότι είναι μια πιο ολιστική προσέγγιση που ενδεχομένως να ανοίγει τον δρόμο για την αυτοθεραπεία. Δεν ερμηνεύεται με δυτικούς όρους. Δεν μπορείς να παρομοιάσεις τρόπους παιξίματος του γκονγκ με αντίστοιχα χαπάκια. Σε καμία περίπτωση.
Mehtab Benton: Ναι, δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι παιξίματος που να ανταποκρίνονται σε θεραπείες συγκεκριμένων παθήσεων. Όμως η προσέγγιση του οργάνου ποικίλει ανάλογα με την κάθε κατάσταση: ας πούμε η κατάθλιψη θέλει έναν άλλο τρόπο να παιχτεί το γκονγκ, απ’ ότι ας πούμε ο θυμός. Σαφέστατα προσαρμόζεις το παίξιμό σου ανάλογα με το τι έχεις απέναντί σου. Και αυτό το κομμάτι είναι εξελισσόμενο και χρειάζεται να κάνουμε δουλειά.
Το ξεκίνημα και η σύνδεση του γκονγκ με την γιόγκα:
Mehtab Benton: Στην σύγχρονη εποχή αυτό συνέβη στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές των 1970s. Ξεκίνησε σε ασθενείς που επανερχόντουσαν από θεραπείες για εξάρτηση από ναρκωτικά. Το γκονγκ έδινε στους συμμετέχοντες την εμπειρία του να βρίσκονται «κάπου αλλού» όπως και τα ναρκωτικά αλλά χωρίς το κόστος τους. Επίσης, ο ήχος του ενδυναμώνει και το νευρικό σύστημα που πλήττεται σημαντικά από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Χρονικά συνδέεται με την εξάπλωση της ίδιας της γιόγκα στην Αμερική. Το πρώτο κοινό του Yogi Bhajan, που ήταν και δικός μου δάσκαλος, ήταν «hippies» και γενικότερα όλος ο κόσμος που συμμετείχε σε ένα υπέροχο ριζοσπαστικό πασιφιστικό κίνημα που δυστυχώς λόγω της αθωότητάς του είχε και επαφές με τα ναρκωτικά. Αυτός λοιπόν ο κόσμος ήταν ένα ιδανικό σύνολο για την εξάπλωση της γιόγκα αλλά και την χρήση του γκονγκ για θεραπείες. Μην ξεχνάμε ότι τότε και η γιόγκα είχε κάτι το πιο μυστικιστικό, ενώ τώρα οι άνθρωποι κάνουν γιόγκα γιατί μπορεί να τους πονάει η πλάτη τους. Όμως και η γιόγκα είναι επί της ουσίας ένα ακόμα μονοπάτι για να φτάσεις στην αλλαγή συνείδησης.
Η διδασκαλία του γκονγκ. Ο ρόλος του δασκάλου – καθοδηγητή και η ηχητική δύναμη του γκονγκ:
No comments:
Post a Comment