Αυτό δεν είναι τίποτα. Δηλαδή τίποτα σε σχέση με όσα έρχονται. Η οικονομική κρίση που μας κοστίζει τόσο ακριβά είναι μόνο ο προάγγελος της πραγματικής κατάρρευσης που θα έρθει όταν η ανθρωπότητα περάσει τα οικολογικά όρια. Ενώ κοιτάζουμε σαστισμένοι τους οικονομικούς δείκτες να καταρρέουν, μας προσπερνούν κάποιοι τελείως διαφορετικοί δείκτες. Στις 10 Οκτωβρίου, ο Παβάκ Σούγκντεφ, ο οικονομολόγος της Ντόιτσε Μπανκ, που διευθύνει έρευνα για τα οικοσυστήματα ανακοίνωσε ότι κάθε χρόνο χάνουμε φυσικό κεφάλαιο αξίας 2 ως 5 τρισ. δολαρίων μόνο εξαιτίας της αποψίλωσης των δασών. Οι ζημιές μέχρι στιγμής στον χρηματοπιστωτικό τομέα υπολογίζονται στο 1 -1,5 τρισ. Ο Σούγκντεφ κατέληξε στο ποσό αυτό υπολογίζοντας την αξία των υπηρεσιών (απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, παροχή πόσιμου νερού) που προσφέρουν τα δάση και υπολογίζοντας το πόσο θα κόστιζε είτε να τις αντικαταστήσουμε είτε να ζήσουμε χωρίς αυτές. Η πιστωτική ασφυξία δεν είναι τίποτα μπροστά στην ασφυξία της φύσης.
Οι δύο κρίσεις έχουν την ίδια αιτία. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτοί που εκμεταλλεύονται τους πόρους επιδιώκουν αστρονομικά κέρδη, παίρνοντας δανεικά που ποτέ δεν θα είναι σε θέση να ξεπληρώσουν. Και στις δύο περιπτώσεις αρνούμαστε να δούμε τις πιθανές συνέπειες.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν αρνείτο επανειλημμένα να δει την οικονομική πραγματικότητα λέγοντας «Σε κάθε προϋπολογισμό θέλω να ενθαρρύνουμε όλο και περισσότερο όσους αναλαμβάνουν ρίσκα». Μπορεί άραγε κανείς, βλέποντας το χάος στο οποίο βρισκόμαστε, να αμφιβάλει για την αξία της αρχής της επιφυλακτικότητας;
Στο βιβλίο του «Κατάρρευση» ο Τζάρεντ Ντάιαμοντ δείχνει ότι η οικολογική κρίση είναι συχνά προάγγελος της κοινωνικής κρίσης. Το πιο προφανές παράδειγμα είναι η νήσος του Πάσχα. Αφού η κατασκευή πέτρινων αγαλμάτων είχε φθάσει στο απόγειό της και όλα τα δέντρα του νησιού είχαν κοπεί, η κοινωνία κατέρρευσε. Οι φύλαρχοι ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος θα φτιάξει πιο μεγάλο πέτρινο άγαλμα, κόβοντας όλο και περισσότερους κορμούς για να τα μεταφέρουν και φλοιούς για να φτιάξουν σκοινιά. Καθώς τα δέντρα εξαφανίζονταν, διαβρώθηκε και το καλλιεργήσιμο έδαφος, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να αποδεκατιστεί και οι επιζώντες να το ρίξουν στον κανιβαλισμό. Ο Ντάιαμοντ αναρωτιέται τι να σκεφτόταν αυτός που έκοψε το τελευταίο δέντρο...
Τα οικοσυστήματα καταρρέουν για διάφορους λόγους. Οι πόροι στην αρχή μοιάζουν απεριόριστοι. Η μακροχρόνια τάση εξάντλησής τους κρύβεται πίσω από βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις. Μικρές ομάδες ατόμων προωθούν τα συμφέροντά τους βλάπτοντας τα συμφέροντα όλων των υπολοίπων. Τα βραχυπρόθεσμα κέρδη μπαίνουν πριν από τη μακροπρόθεσμη επιβίωση. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να ειπωθεί και για την κατάρρευση των χρηματαγορών.
Ομως ένα από τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης εποχής είναι ότι μπορούμε να παρατηρούμε μακροχρόνιες τάσεις και να προβλέπουμε τα αποτελέσματα. Αν τα ψάρια σε ένα επιβαρυμένο οικοσύστημα αυξάνονται με ρυθμούς 5% το χρόνο ενώ η αλιεία αυξάνεται με ρυθμούς 10%, τα αποθέματα θα καταρρεύσουν. Αν η παγκόσμια οικονομία συνεχίσει να μεγεθύνεται με ρυθμούς 3% το χρόνο (δηλαδή 1.700% ανά αιώνα) κάποια στιγμή θα φτάσει στον τοίχο. Οι κυβερνήσεις που θέλουν να ξανασκεφθούν το δρόμο που έχουν πάρει πρέπει να διαβάσουν το βιβλίο του Χέρμαν Ντάλι Steady-State Economics. Ο Ντάλι υποστηρίζει ότι οι χώρες που είναι ήδη πλούσιες δεν πρέπει να επιδιώκουν την οικονομική ανάπτυξη (τα ίδια αγαθά σε μεγαλύτερη ποσότητα) αλλά τη βιώσιμη ανάπτυξη (ο ίδιος όγκος καλύτερων αγαθών).
Μπορούμε είτε να δούμε τα πράγματα διαφορετικά είτε να μείνουμε προσκολλημένοι στη μαγική σκέψη της οποίας τα αποτελέσματα μόλις είδαμε.
No comments:
Post a Comment