Αυτές τις ηλεκτρισμένες μέρες, αν σταματήσετε ταξί και ζητήσετε να σας μεταφέρει βράδυ στην πλατεία Εξαρχείων, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ο ταξιτζής να αρνηθεί ή να εκφράσει τη δυσφορία του για τον προορισμό σας. Φυσικά, θα σας κοιτάξει από πάνω μέχρι κάτω και θα αναρωτηθεί τι θέλετε να κάνετε «εκεί» τέτοια ώρα! Μπορεί να σας ρωτήσει και φωναχτά. Αν λοιπόν τον πληροφορήσετε ότι «εκεί» βρίσκεται στο σπίτι σας και ότι απλούστατα θέλετε να πάτε για να κοιμηθείτε, πολύ πιθανόν να απορήσει με το… θράσος σας να μένετε στο «γκέτο» και να θεωρήσει ότι είστε κι εσείς ένα «σύνηθες ύποπτο άτομο», που καλύτερα να μην μπλέξει μαζί σας τέτοια ώρα…
Ενα παρόμοιο περιστατικό συνέβη πριν από λίγες μέρες στη συγγραφέα Σώτη Τριανταφύλλου, που μένει στα Εξάρχεια κοντά είκοσι χρόνια. Μία από τις πιο παραγωγικές πεζογράφους της σύγχρονης γενιάς, η Σώτη Τριανταφύλλου γίνεται η ξεναγός του ΕΤ στην πλατεία, στους δρόμους, στα στενά αλλά και τα αδιέξοδα της περιοχής, που αυτή την περίοδο μυρίζει καπνό, μπαρούτι και δακρυγόνο… «Από τότε που θυμάμαι τα Εξάρχεια, ήταν μια νεανική γειτονιά, κάποτε σημείο συνάντησης πανκ, σκίνχεντς, μελών συγκροτημάτων χέβι μέταλ, και αργότερα σημείο συνάντησης ναρκομανών με εμπόρους. Η ηρωίνη κυκλοφορούσε ανέκαθεν με σχετική ελευθερία... Με το πέρασμα του χρόνου δημιουργήθηκε ο μύθος των Εξαρχείων: Μια αλητοσυνοικία όπου επικρατεί ανομία, ηθική κατάκλυσις και όργιον σεξ και ναρκωτικών! Αναρχία! Βία! Ετσι κάπως βλέπουν τα Εξάρχεια οι Ελληναράδες ταξιτζήδες και όλοι οι κακιασμένοι που κραδαίνουν μαγκούρες».
Η ίδια κατοικεί στην πλατεία Εξαρχείων από πολύ νωρίς: «Το 1989 κληρονόμησα ένα διαμέρισμα στην πλατεία Εξαρχείων. Αλλά ακόμα κι αν αυτό το σπίτι δεν έπεφτε στην αγκαλιά μου, πάλι θα το αποκτούσα. Γεννήθηκα στο κέντρο της Αθήνας: Η ζωή στο κέντρο ήταν πάντα πολύ διαφορετική από εκείνη στα προάστια. Δεν έχω καμιά προαστιακή καταβολή: ούτε αυλές ούτε αλάνες (που αποτελούν αντικείμενα νοσταλγίας: αχ, τότε που παίζαμε...) ούτε τη μάνα που καθαρίζει φασολάκια στη δροσερή αυλόπορτα. Τα Εξάρχεια, η λεωφόρος Αλεξάνδρας, η περιοχή του Αρχαιολογικού Μουσείου, η Ομόνοια είναι περιοχές που δεν σχετίζονται ούτε αισθητικά ούτε πολιτιστικά με όσα συμβαίνουν έξω από το όριο, το δακτύλιο (ας πούμε...)».
Ποια είναι, λοιπόν, σήμερα τα Εξάρχεια και ποια είναι τα προβλήματα μιας ζωντανής αθηναϊκής γειτονιάς που κατοικείται από πολλούς διανοούμενους, συγγραφείς και καλλιτέχνες; «Τα προβλήματα των Εξαρχείων είναι προβλήματα όλης της Αθήνας και όλων μας.
Πρώτον, έχουν γίνει πολεοδομικά σφάλματα: Οι δρόμοι που πεζοδρομήθηκαν πέθαναν (Θεμιστοκλέους, Τοσίτσα κ.λπ.). Στους πεζοδρόμους συγκεντρώνονται ταλαίπωρα πρεζάκια, ανήλικοι μικροεγκληματίες και αεριτζήδες: Εξάλλου, η πεζοδρόμηση έχει δυσχεράνει την κυκλοφορία των τροχοφόρων, η οποία, έτσι κι αλλιώς, πρέπει να περιοριστεί. Είναι απολύτως απαραίτητο να απαγορευτεί η χρήση ιδιωτικών αυτοκινήτων στο δήμο της Αθήνας, άρα και στα Εξάρχεια.
Η οδός Στουρνάρη, όπου όλοι διπλοπαρκάρουν, είναι ορισμένες μέρες και ώρες απροσπέλαστη.Δεύτερον, τα κτίρια, οι ιστορικές (και μη ιστορικές) πολυκατοικίες χρειάζονται συντήρηση ή/και ανάπλαση. Τρίτον, στην πλατεία πρέπει να ανοίξει σταθμός μετρό... Να συνεχίσω; Η πολεοδομική και κοινωνική αναβάθμιση είναι το υλικό ολόκληρης διατριβής...».
Πολλές οι απορίες για μια περιοχή η οποία το βράδυ κατακλύζεται από χαρούμενες νεανικές παρέες που πηγαίνουν να ακούσουν μουσική και να διασκεδάσουν στα μπαράκια. Και προκύπτει η εύλογη ερώτηση: Είναι τα Εξάρχεια σήμερα «ελεύθερη ζώνη» εμπορίας και χρήσης ναρκωτικών; Για το ζήτημα αυτό η Σώτη Τριανταφύλλου έχει σαφείς θέσεις: «Είναι, διότι στην Ελλάδα δεν έχουμε βρει ακόμα τρόπο να διαχειριστούμε την εμπορία και τη χρήση των ναρκωτικών. Αν τα λεγόμενα “ελαφρά” νομιμοποιηθούν και τα “σκληρά” (κόκα, κρακ, ηρωίνη) αποτελέσουν σοβαρό αντικείμενο δίωξης μιας σοβαρής Νάρκας, η κατάσταση θα εξομαλυνθεί. Πάντως, και η συζήτηση περί ναρκωτικών είναι μεγάλη και σύνθετη...».
Πώς αισθάνεται, λοιπόν, κάποιος που ζει στα Εξάρχεια σήμερα; Πόσο απέχει ο μύθος από την πραγματικότητα; Η Σώτη Τριανταφύλλου, κείμενα της οποίας για την περιοχή είχαν γραφτεί πολύ πριν από τα δραματικά γεγονότα και την αναμενόμενη εστίαση των media, υπογραμμίζει: «Γράφω και μιλάω για τα Εξάρχεια επειδή γράφουν και μιλούν άνθρωποι που δεν ξέρουν την περιοχή, δημιουργώντας το μύθο που προανέφερα. Εκτός από ελεύθερη ζώνη χρήσης ναρκωτικών και φτηνών μπαρ, τα Εξάρχεια είναι η συνέχεια του Κολωνακίου: ψιλικατζίδικα, περίπτερα, σουβλατζίδικα, καταστήματα δώρων, καταστήματα ηλεκτρονικών... Δεν έχω λόγο να ανησυχώ...». Δηλαδή, δεν υπάρχει η εγκληματικότητα που θα κρατούσε μακριά από την περιοχή κάθε ευυπόληπτο ταξιτζή και κάθε νομοταγή πολίτη; «Σας διαβεβαιώ ότι δεν συμβαίνει απολύτως τίποτα: Στα άθλια παγκάκια της πλατείας κάθονται πλάι πλάι συνταξιούχοι, γερο-πρεζάκια και κορίτσια με πράσινα μαλλιά. Κανείς δεν πειράζει κανέναν. Το πιο ενοχλητικό που συμβαίνει είναι η επαιτεία: Τσιγγανάκια, πρεζάκια, «πωλητές» λουλουδιών και χαρτομάντιλων...». Οπως περίπου και στα φανάρια, δηλαδή…
Ποιοι είναι, όμως, εκείνοι που δεν μένουν, αλλά συχνάζουν στα Εξάρχεια; Ποιες είναι οι περίφημες «φυλές των Εξαρχείων»; «Εχουμε πρεζάκια, βαποράκια, παλιοροκάδες, αντιεξουσιαστές, καφενόβιους, κηφήνες, καλλιτέχνες, επίμονους εργένηδες, παραδοσιακούς γκάγκαρους... Τι δεν έχουμε; Παιδιά και παπάδες! Καλό αυτό...».
Τελικά, υπάρχουν κάποιοι στους οποίους τα Εξάρχεια προκαλούν αλλεργία; «Εκείνοι που δεν πλησιάζουν είναι οι γραβατωμένοι γιάπηδες, οι δεσποινίδες «καλών» οικογενειών που χορεύουν τσιφτετέλια στις μπάρες των σκυλάδικων...».
«Δεν νιώθω ανασφάλεια»
Αυτές τις μέρες, όμως, τον αέρα στα Εξάρχεια δεν βαραίνει μόνο η μυρωδιά του δακρυγόνου και της φωτιάς. Ο αέρας και οι καρδιές βαραίνουν από το θάνατο ενός αθώου παιδιού που σκοτώθηκε άδικα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπήρξε το «χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου»; Η Σώτη Τριανταφύλλου είναι διαφωτιστική: «Είναι παράξενο το ότι δεν έχουν σημειωθεί περισσότερα τραγικά επεισόδια. Καμιά φορά, καθώς κατεβαίνω στην πλατεία περπατώντας από τη Χαριλάου Τρικούπη -όπου υπάρχει Αστυνομία-, πειράζω τους ενόπλους: «Μα, καλά, δεν βαριέστε να στέκεστε σαν μπάστακες;» Ή: «Συγγνώμη, τι ακριβώς φρουρείτε;». Τώρα σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να έχω γίνει στατιστική... Να με είχε βρει καμιά «αδέσποτη»...». Υπάρχουν όμως κάποιοι που αισθάνονται ανασφάλεια… Τι θα μπορούσε να γίνει; Να τοποθετηθούν περισσότεροι συναγερμοί και κλειδαριές ασφαλείας; Να αυξηθούν οι αστυνομικές δυνάμεις για να «φυλάνε» τους κατοίκους; «Δεν χρειαζόμαστε Αστυνομία και μέτρα ασφαλείας. Χρειαζόμαστε καλά σχολεία, αποτελεσματικό χειρισμό του προβλήματος της ναρκομανίας (στη φυλακή οι μεγαλέμποροι, στα κέντρα αποτοξίνωσης οι χρήστες), αστική αναβάθμιση... Δεν έχουμε ανάγκη να μας φυλάνε: Ο εχθρός βρίσκεται μέσα μας».Οσο για την ίδια, δεν νιώθει ανασφάλεια όταν τα βράδια κυκλοφορεί στους δρόμους, ούτε σκέφτεται, όπως μας λέει, να μετακομίσει: «Αισθάνομαι απολύτως ασφαλής και δεν μου έχει συμβεί το παραμικρό. Οσο για το παρκάρισμα, παρκάρω εύκολα, δεν παραπονιέμαι ποτέ. Στην Κυψέλη, οι συνέπειες αυτές είναι χειρότερες από ό,τι στα Εξάρχεια. Οχι, δεν έχω λόγο να σκεφτώ να μετακομίσω. Ας μετακομίσουν (στην Εκάλη, στην Πολιτεία, στη Γλυφάδα) όσοι πιστεύουν ότι η συνοικία μας δεν ταιριάζει στα χρηστά τους ήθη και την ιδέα τους περί ποιότητας ζωής. Η ποιότητα ζωής είναι παντού χαμηλή...».
Ενα παρόμοιο περιστατικό συνέβη πριν από λίγες μέρες στη συγγραφέα Σώτη Τριανταφύλλου, που μένει στα Εξάρχεια κοντά είκοσι χρόνια. Μία από τις πιο παραγωγικές πεζογράφους της σύγχρονης γενιάς, η Σώτη Τριανταφύλλου γίνεται η ξεναγός του ΕΤ στην πλατεία, στους δρόμους, στα στενά αλλά και τα αδιέξοδα της περιοχής, που αυτή την περίοδο μυρίζει καπνό, μπαρούτι και δακρυγόνο… «Από τότε που θυμάμαι τα Εξάρχεια, ήταν μια νεανική γειτονιά, κάποτε σημείο συνάντησης πανκ, σκίνχεντς, μελών συγκροτημάτων χέβι μέταλ, και αργότερα σημείο συνάντησης ναρκομανών με εμπόρους. Η ηρωίνη κυκλοφορούσε ανέκαθεν με σχετική ελευθερία... Με το πέρασμα του χρόνου δημιουργήθηκε ο μύθος των Εξαρχείων: Μια αλητοσυνοικία όπου επικρατεί ανομία, ηθική κατάκλυσις και όργιον σεξ και ναρκωτικών! Αναρχία! Βία! Ετσι κάπως βλέπουν τα Εξάρχεια οι Ελληναράδες ταξιτζήδες και όλοι οι κακιασμένοι που κραδαίνουν μαγκούρες».
Η ίδια κατοικεί στην πλατεία Εξαρχείων από πολύ νωρίς: «Το 1989 κληρονόμησα ένα διαμέρισμα στην πλατεία Εξαρχείων. Αλλά ακόμα κι αν αυτό το σπίτι δεν έπεφτε στην αγκαλιά μου, πάλι θα το αποκτούσα. Γεννήθηκα στο κέντρο της Αθήνας: Η ζωή στο κέντρο ήταν πάντα πολύ διαφορετική από εκείνη στα προάστια. Δεν έχω καμιά προαστιακή καταβολή: ούτε αυλές ούτε αλάνες (που αποτελούν αντικείμενα νοσταλγίας: αχ, τότε που παίζαμε...) ούτε τη μάνα που καθαρίζει φασολάκια στη δροσερή αυλόπορτα. Τα Εξάρχεια, η λεωφόρος Αλεξάνδρας, η περιοχή του Αρχαιολογικού Μουσείου, η Ομόνοια είναι περιοχές που δεν σχετίζονται ούτε αισθητικά ούτε πολιτιστικά με όσα συμβαίνουν έξω από το όριο, το δακτύλιο (ας πούμε...)».
Ποια είναι, λοιπόν, σήμερα τα Εξάρχεια και ποια είναι τα προβλήματα μιας ζωντανής αθηναϊκής γειτονιάς που κατοικείται από πολλούς διανοούμενους, συγγραφείς και καλλιτέχνες; «Τα προβλήματα των Εξαρχείων είναι προβλήματα όλης της Αθήνας και όλων μας.
Πρώτον, έχουν γίνει πολεοδομικά σφάλματα: Οι δρόμοι που πεζοδρομήθηκαν πέθαναν (Θεμιστοκλέους, Τοσίτσα κ.λπ.). Στους πεζοδρόμους συγκεντρώνονται ταλαίπωρα πρεζάκια, ανήλικοι μικροεγκληματίες και αεριτζήδες: Εξάλλου, η πεζοδρόμηση έχει δυσχεράνει την κυκλοφορία των τροχοφόρων, η οποία, έτσι κι αλλιώς, πρέπει να περιοριστεί. Είναι απολύτως απαραίτητο να απαγορευτεί η χρήση ιδιωτικών αυτοκινήτων στο δήμο της Αθήνας, άρα και στα Εξάρχεια.
Η οδός Στουρνάρη, όπου όλοι διπλοπαρκάρουν, είναι ορισμένες μέρες και ώρες απροσπέλαστη.Δεύτερον, τα κτίρια, οι ιστορικές (και μη ιστορικές) πολυκατοικίες χρειάζονται συντήρηση ή/και ανάπλαση. Τρίτον, στην πλατεία πρέπει να ανοίξει σταθμός μετρό... Να συνεχίσω; Η πολεοδομική και κοινωνική αναβάθμιση είναι το υλικό ολόκληρης διατριβής...».
Πολλές οι απορίες για μια περιοχή η οποία το βράδυ κατακλύζεται από χαρούμενες νεανικές παρέες που πηγαίνουν να ακούσουν μουσική και να διασκεδάσουν στα μπαράκια. Και προκύπτει η εύλογη ερώτηση: Είναι τα Εξάρχεια σήμερα «ελεύθερη ζώνη» εμπορίας και χρήσης ναρκωτικών; Για το ζήτημα αυτό η Σώτη Τριανταφύλλου έχει σαφείς θέσεις: «Είναι, διότι στην Ελλάδα δεν έχουμε βρει ακόμα τρόπο να διαχειριστούμε την εμπορία και τη χρήση των ναρκωτικών. Αν τα λεγόμενα “ελαφρά” νομιμοποιηθούν και τα “σκληρά” (κόκα, κρακ, ηρωίνη) αποτελέσουν σοβαρό αντικείμενο δίωξης μιας σοβαρής Νάρκας, η κατάσταση θα εξομαλυνθεί. Πάντως, και η συζήτηση περί ναρκωτικών είναι μεγάλη και σύνθετη...».
Πώς αισθάνεται, λοιπόν, κάποιος που ζει στα Εξάρχεια σήμερα; Πόσο απέχει ο μύθος από την πραγματικότητα; Η Σώτη Τριανταφύλλου, κείμενα της οποίας για την περιοχή είχαν γραφτεί πολύ πριν από τα δραματικά γεγονότα και την αναμενόμενη εστίαση των media, υπογραμμίζει: «Γράφω και μιλάω για τα Εξάρχεια επειδή γράφουν και μιλούν άνθρωποι που δεν ξέρουν την περιοχή, δημιουργώντας το μύθο που προανέφερα. Εκτός από ελεύθερη ζώνη χρήσης ναρκωτικών και φτηνών μπαρ, τα Εξάρχεια είναι η συνέχεια του Κολωνακίου: ψιλικατζίδικα, περίπτερα, σουβλατζίδικα, καταστήματα δώρων, καταστήματα ηλεκτρονικών... Δεν έχω λόγο να ανησυχώ...». Δηλαδή, δεν υπάρχει η εγκληματικότητα που θα κρατούσε μακριά από την περιοχή κάθε ευυπόληπτο ταξιτζή και κάθε νομοταγή πολίτη; «Σας διαβεβαιώ ότι δεν συμβαίνει απολύτως τίποτα: Στα άθλια παγκάκια της πλατείας κάθονται πλάι πλάι συνταξιούχοι, γερο-πρεζάκια και κορίτσια με πράσινα μαλλιά. Κανείς δεν πειράζει κανέναν. Το πιο ενοχλητικό που συμβαίνει είναι η επαιτεία: Τσιγγανάκια, πρεζάκια, «πωλητές» λουλουδιών και χαρτομάντιλων...». Οπως περίπου και στα φανάρια, δηλαδή…
Ποιοι είναι, όμως, εκείνοι που δεν μένουν, αλλά συχνάζουν στα Εξάρχεια; Ποιες είναι οι περίφημες «φυλές των Εξαρχείων»; «Εχουμε πρεζάκια, βαποράκια, παλιοροκάδες, αντιεξουσιαστές, καφενόβιους, κηφήνες, καλλιτέχνες, επίμονους εργένηδες, παραδοσιακούς γκάγκαρους... Τι δεν έχουμε; Παιδιά και παπάδες! Καλό αυτό...».
Τελικά, υπάρχουν κάποιοι στους οποίους τα Εξάρχεια προκαλούν αλλεργία; «Εκείνοι που δεν πλησιάζουν είναι οι γραβατωμένοι γιάπηδες, οι δεσποινίδες «καλών» οικογενειών που χορεύουν τσιφτετέλια στις μπάρες των σκυλάδικων...».
«Δεν νιώθω ανασφάλεια»
Αυτές τις μέρες, όμως, τον αέρα στα Εξάρχεια δεν βαραίνει μόνο η μυρωδιά του δακρυγόνου και της φωτιάς. Ο αέρας και οι καρδιές βαραίνουν από το θάνατο ενός αθώου παιδιού που σκοτώθηκε άδικα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπήρξε το «χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου»; Η Σώτη Τριανταφύλλου είναι διαφωτιστική: «Είναι παράξενο το ότι δεν έχουν σημειωθεί περισσότερα τραγικά επεισόδια. Καμιά φορά, καθώς κατεβαίνω στην πλατεία περπατώντας από τη Χαριλάου Τρικούπη -όπου υπάρχει Αστυνομία-, πειράζω τους ενόπλους: «Μα, καλά, δεν βαριέστε να στέκεστε σαν μπάστακες;» Ή: «Συγγνώμη, τι ακριβώς φρουρείτε;». Τώρα σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να έχω γίνει στατιστική... Να με είχε βρει καμιά «αδέσποτη»...». Υπάρχουν όμως κάποιοι που αισθάνονται ανασφάλεια… Τι θα μπορούσε να γίνει; Να τοποθετηθούν περισσότεροι συναγερμοί και κλειδαριές ασφαλείας; Να αυξηθούν οι αστυνομικές δυνάμεις για να «φυλάνε» τους κατοίκους; «Δεν χρειαζόμαστε Αστυνομία και μέτρα ασφαλείας. Χρειαζόμαστε καλά σχολεία, αποτελεσματικό χειρισμό του προβλήματος της ναρκομανίας (στη φυλακή οι μεγαλέμποροι, στα κέντρα αποτοξίνωσης οι χρήστες), αστική αναβάθμιση... Δεν έχουμε ανάγκη να μας φυλάνε: Ο εχθρός βρίσκεται μέσα μας».Οσο για την ίδια, δεν νιώθει ανασφάλεια όταν τα βράδια κυκλοφορεί στους δρόμους, ούτε σκέφτεται, όπως μας λέει, να μετακομίσει: «Αισθάνομαι απολύτως ασφαλής και δεν μου έχει συμβεί το παραμικρό. Οσο για το παρκάρισμα, παρκάρω εύκολα, δεν παραπονιέμαι ποτέ. Στην Κυψέλη, οι συνέπειες αυτές είναι χειρότερες από ό,τι στα Εξάρχεια. Οχι, δεν έχω λόγο να σκεφτώ να μετακομίσω. Ας μετακομίσουν (στην Εκάλη, στην Πολιτεία, στη Γλυφάδα) όσοι πιστεύουν ότι η συνοικία μας δεν ταιριάζει στα χρηστά τους ήθη και την ιδέα τους περί ποιότητας ζωής. Η ποιότητα ζωής είναι παντού χαμηλή...».
ΠΑΣΑΜΙΧΑΛΗ ΕΛΠΙΔΑ, Ελεύθερος Τύπος, 19/12/2008
1 comment:
Κύριε Λαγκαδινέ,
Θα εκτιμούσα αν ενημερώνατε το κοινό σας για το link από το οποίο πείρατε τις φωτογραφίες για το εν λόγω άρθρο που πρόσφατα δημοσιεύσατε στο ιστολόγιο σας.
Post a Comment