Καταπράσινη (στις μακέτες) η Αθήνα

• Εδώ πάρκο, εκεί πάρκο, πού είναι το πάρκο; Αυτό αναρωτιούνται οι κάτοικοι σε Γουδή, Ελληνικό και Ελαιώνα, που τα τελευταία 15 χρόνια πάρκα ακούν και πάρκα δεν βλέπουν. Την ίδια στιγμή περισσότερα από 20.000 στρέμματα, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μικρές «οάσεις» για το Λεκανοπέδιο, μένουν αναξιοποίητα, καθώς τα σχέδια για τη δημιουργία Μητροπολιτικών Πάρκων καταλήγουν πάντα στο συρτάρι. Επιπλέον, η Αθήνα, σύμφωνα με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, έχει τη δυνατότητα να προσφέρει 10.000 στρέμματα πρασίνου στους κατοίκους της, αν αξιοποιήσει τις δημόσιες εκτάσεις της, γεγονός που θα βοηθήσει στη μείωση της μέσης θερμοκρασίας στο κέντρο της πόλης. Παρ’ όλα αυτά, η σύγκριση της Αθήνας με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι τουλάχιστον απογοητευτική.

Aναλογία πρασίνου

• Σύμφωνα με μελέτες, σε έναν κάτοικο της Αθήνας αναλογούν 2,5 τ.μ. πρασίνου, τη στιγμή που για έναν κάτοικο του Παρισιού φτάνουν τα 8,5 τ.μ., του Λονδίνου τα 9 τ.μ. και του Βερολίνου τα 13 τ.μ. Ετσι σήμερα ο απολογισμός των ελεύθερων χώρων μετράει δύο «χάρτινα» Μητροπολιτικά Πάρκα σε Γουδή και Ελληνικό, ένα στον Ελαιώνα, που φαίνεται ότι θα αργήσει να «ανθίσει», και εκείνο της Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Αντ. Τρίτσης, που θυμίζει το «φάντασμα» ενός πάρκου.
  

• Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Αγ. Αναργύρων κ. Νίκος Σαράντης εξηγεί ότι «το πάρκο “Αντώνης Τρίτσης”, που αποτελεί κυριολεκτικά μία ανάσα για 1 εκατ. κατοίκους, έχει μετατραπεί σε σκουπιδότοπο, καθώς τον τελευταίο χρόνο δεν έχει δοθεί ούτε ένα ευρώ για τη λειτουργία του». Στο Ελληνικό ακόμη περιμένουν το Μητροπολιτικό Πάρκο με τα δεκάδες χιλιάδες δέντρα αλλά φαίνεται ότι τα σχέδια έχουν «παγώσει». «Η τελευταία πρόταση του υπουργείου έχει μπει στην άκρη και δεν αναμένουμε εξελίξεις σύντομα, οπότε προγραμματίζουμε δενδροφυτεύσεις και κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας», λέει ο δήμαρχος Ελληνικού κ. Χρήστος Κορτζίδης. Ωστόσο υπάρχουν πάρκα, όπως στη Νίκαια, όπου οι εκτάσεις δεσμεύτηκαν για ολυμπιακά έργα και η ευκαιρία χάθηκε.

Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού

• Εκταση: 5.300 στρέμματα χώρος πρασίνου. Ιστορικό: Τη δεκαετία του ’70, με εντολή της κυβέρνησης, πραγματοποιούνται δύο μελέτες για τη μεταφορά του αεροδρομίου, που συνηγορούν στο ότι ενδεδειγμένη τοποθεσία είναι τα Σπάτα. Το 1995, εν όψει της μεταφοράς, το ΥΠΕΧΩΔΕ και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας αναθέτουν στο ΕΜΠ μελέτη για τη διαμόρφωση του χώρου, αλλά ολοκληρώνεται μόνο η πρώτη φάση. Το 2001 το αεροδρόμιο της Αθήνας μεταφέρεται στα Σπάτα και η κυβέρνηση Σημίτη ανακοινώνει τη δημιουργία ενός μεγάλου πάρκου. Την ίδια χρονιά όμως παραχωρούνται περίπου 200 στρέμματα στην Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε. για τη δημιουργία εκθεσιακού χώρου. Το 2002 δίνονται 55 στρέμματα στην Τραμ Α.Ε. για τη δημιουργία γραφείων και αμαξοστασίου. Το Νοέμβριο του 2004 παραχωρούνται στην Ολυμπιακά Ακίνητα Α.Ε. τα 2.210 στρέμματα που περιέλαβαν ολυμπιακές εγκαταστάσεις. Το Δεκέμβριο του 2003 πραγματοποιείται διεθνής διαγωνισμός για την ανάδειξη της καλύτερης πρότασης για το πάρκο. Η μελέτη παραδίδεται το καλοκαίρι του 2007 και παρουσιάζεται από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ στις 2 Αυγούστου 2007. Η πρόταση ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων από φορείς και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης δεν ανακοινώθηκαν ποτέ και η πρόταση «πάγωσε».
• Χρηματοδότηση: Υπολογίζεται σε 500 εκατ. ευρώ. Η σημερινή πραγματικότητα: Η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη της. Ορισμένες από τις εγκαταστάσεις έχουν παραχωρηθεί για αθλητικές δραστηριότητες και εμπορικές εκθέσεις. Πρόταση: Προέβλεπε ότι η έκταση θα καλυφθεί από 40.000 έως 60.000 δένδρα και 17.500 θάμνους. Επιστήμονες έπειτα από αξιολόγηση της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι θα δημιουργηθούν 1.300.000 τ.μ. κτίρια επιχειρήσεων, εμπορικά κέντρα και κατοικίες, δηλαδή μία πόλη 25 χιλιάδων κατοίκων με 8 έως 10 χιλιάδες κατοικίες.
  

Μητροπολιτικό Πάρκο Ελαιώνα

• Εκταση: 8.300 στρέμματα. Ιστορικό: Το 1985 θεσμοθετείται το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, που προβλέπει το 70% της περιοχής να χρησιμοποιηθεί για Βιομηχανικά-Βιοτεχνικά Πάρκα και το 30% για κατοικίες. Το 1990 το ΥΠΕΧΩΔΕ υλοποιεί μία νέα συνολική μελέτη και το Φεβρουάριο του 1991 δημοσιεύει τα αποτελέσματα σε Προεδρικό Διάταγμα. Αυτό προβλέπει την κατάργηση των βιομηχανικών ζωνών και προτείνει μικτές χρήσεις με εμπορικά καταστήματα και κατοικίες. Το 1994, ύστερα από εντολή του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, ετοιμάζεται από τον Οργανισμό Αθήνας και το ΕΜΠ νέα μελέτη. Το 1995 το Προεδρικό Διάταγμα Λαλιώτη ορίζει περίπου 2.000 στρέμματα κοινόχρηστο πράσινο και τη δημιουργία ενός φορέα διαχείρισης που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Επιπλέον, προβλέπονται απαλλοτρίωση του οικοπέδου έκτασης 100 στρεμμάτων της ΕΤΜΑ και δημιουργία ενός ενιαίου πυρήνα κοινόχρηστου πρασίνου περίπου 350 στρεμμάτων. Το 2003 η ΕΤΜΑ με επιστολή ανακοινώνει απομάκρυνση των δραστηριοτήτων της και ζητά να εφαρμοστεί το Προεδρικό Διάταγμα Λαλιώτη. Εξαιτίας όμως του κόστους, που υπολογίστηκε σε 45 εκατ., η πρόταση δεν προχωρά. Το Νοέμβριο του 2005 το Δημοτικό Συμβούλιο εγκρίνει τη συνεργασία δήμου και Εθνικής Τράπεζας και τη δημιουργία της εταιρίας «Διπλή Ανάπλαση». Τον Ιούνιο του 2006 κατατίθεται στη Βουλή η τροπολογία για τη «Διπλή Ανάπλαση». Τον Οκτώβριο 2008 κάτοικοι προσφεύγουν στο ΣτΕ και ζητούν αναστολή των εργασιών. Σήμερα το ΣτΕ έχει αποφασίσει υπέρ της αναστολής μέχρι την έκδοση της οριστικής απόφασης. Η σημερινή πραγματικότητα: Μία ζώνη υποβαθμισμένη, με μπάζα και σκουπίδια.
• Πρόταση: Σε μία έκταση 250 στρεμμάτων στον Ελαιώνα θα δημιουργηθούν το νέο γήπεδο του Παναθηναϊκού, ένα εμπορικό κέντρο και στα περίπου 135 στρέμματα που απομένουν θα γίνει πάρκο. Επιπλέον, η έκταση 17 στρεμμάτων στην Αλεξάνδρας θα γίνει πράσινο και θα κατασκευαστεί ένα μικρό κτίριο, ως μουσείο του ΠΑΟ.
  

Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή

• Εκταση: 965 στρέμματα ο πυρήνας του πάρκου και επιπλέον 4.500 στρέμματα ένας ενιαίος χώρος πρασίνου.
• Ιστορικό: Το 1977 ο υπουργός Αμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ Τοσίτσας με το νόμο 732 παραχωρεί 965 στρέμματα στους Δήμους Αθηναίων, Ζωγράφου και Παπάγου για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου. Ο νόμος δεν εφαρμόζεται καθώς τα οικόπεδα που θα δίνονταν σε αξιωματικούς στην περιοχή του Παπάγου είναι εντός της Β’ ζώνης Υμηττού. Μέχρι σήμερα είναι σε ισχύ αφού δεν υπάρχει άλλος που να τον καταργεί. Το 1985 η κυβέρνηση δημιουργεί τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας για να υλοποιήσει το ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας, που προέβλεπε -μεταξύ άλλων- τη δημιουργία του πάρκου στο Γουδή. Το 1994 ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώστας Λαλιώτης εξαγγέλλει τη δημιουργία «Ασκληπιείου Πάρκου» που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Το 1997 ο ΟΡΣΑ αναθέτει στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο τη μελέτη για τη δημιουργία πάρκου στο Γουδή που ολοκληρώνεται 2 χρόνια αργότερα. Η πολιτική όμως αλλάζει ώστε να επισπευστούν τα ολυμπιακά έργα. Το 2000 χωροθετείται το συγκρότημα κλειστών ολυμπιακών εγκαταστάσεων του μπάντμιντον, με την υποχρέωση να απομακρυνθεί έξι μήνες μετά το τέλος των Αγώνων. Παράλληλα, εξαγγέλλεται η δημιουργία του νέου γηπέδου του Παναθηναϊκού, Στρατιωτικής Ακαδημίας, Πάρκου Κυκλοφοριακής Αγωγής και νέου νοσοκομείου, αλλά και κτιρίων που θα στεγάσουν υπουργεία.
• Η σημερινή πραγματικότητα: Ιδιοκτήτης των 550 στρεμμάτων είναι το υπουργείο Εθνικής Αμυνας. Τα εναπομείναντα 400 στρέμματα ανήκουν στους Δήμους Αθήνας και Ζωγράφου.
• Πρόταση: Προέβλεπε τη δημιουργία πάρκου με πυρήνα 950 στρεμμάτων υψηλού πρασίνου και τη δημιουργία μίας ζώνης 4.500 στρεμμάτων με πράσινο που θα κάλυπτε τα τμήματα ανάμεσα από τα υφιστάμενα κτίρια.
  

Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης»

• Εκταση: 1.140 στρέμματα. Ιστορικό: Το πάρκο είναι μέρος ενός κτήματος 2.500 στρεμμάτων που αγοράστηκε το 1848 από τη βασιλική οικογένεια. Το 1862, με την κατάργηση της βασιλείας του Οθωνα, σταματούν οι εργασίες και ένα χρόνο μετά το κτήμα περνάει στην εποπτεία του υπ. Οικονομικών. Το 1987 ο Οργανισμός Αθήνας εκπονεί τις πρώτες μελέτες και κατοχυρώνεται ο ενιαίος χαρακτήρας της έκτασης, που κινδύνευε να «σπάσει» σε μικρότερα οικόπεδα. Το 1993 η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, που ήταν ο κύριος ιδιοκτήτης, παραχωρεί το κτήμα στον Οργανισμό Αθήνας, που σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ προχωρά στη δημοπράτηση της πρώτης φάσης του έργου για τη δημιουργία ενός πρότυπου Οικολογικού Πάρκου. Η πρώτη φάση δεν ολοκληρώνεται, ενώ και η δεύτερη φάση που θα αποκαθιστούσε τα προβλήματα δεν παραδίδεται ποτέ στον Οργανισμό Αθήνας. Το 2001 την ευθύνη του πάρκου ανέλαβε ο Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Δυτικής Αθήνας και ένα χρόνο αργότερα ο Φορέας Διαχείρισης του Πάρκου. Χρηματοδότηση: Την περασμένη εβδομάδα ο Γ. Σουφλιάς ανακοίνωσε ότι θα διατεθούν άμεσα 1,4 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση ζημιών και τη βελτίωση των υποδομών, ενώ κάθε χρόνο θα διατίθενται 400.000 ευρώ για τη συντήρηση του πάρκου.

• Η σημερινή πραγματικότητα: Οι πέντε τεχνητές λίμνες του πάρκου που φιλοξενούν πλήθος πουλιών έχουν μετατραπεί σε ένα βούρκο αποβλήτων. Το σύστημα ανακύκλωσης νερού δεν λειτούργησε ποτέ. Ετσι σήμερα οι περισσότερες υποδομές είτε είναι ημιτελείς είτε έχουν πέσει σε αχρηστία. Για παράδειγμα, στις αίθουσες περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης που θα γίνονταν μαθήματα σε παιδιά λειτουργούν σήμερα τα γραφεία κτηματογράφησης. Ο φωτισμός επιδιορθώθηκε από τον ΑΣΔΑ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης κατάληψης. Το Θεματικό Πάρκο Βιολογικών & Παραδοσιακών Προϊόντων NATURASHOP είναι ερημωμένο και οι καλλιέργειες έχουν αφεθεί στην τύχη τους.

Στο εξωτερικό είναι… αλλιώς

Hampstead Heath, Λονδίνο

• Εκταση: 3.650 στρ. Περιλαμβάνει: Περισσότερες από 25 λίμνες που προσφέρονται και για κολύμβηση, κτίρια του 19ου αιώνα με ιστορική αξία, αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές και εκατοντάδες δένδρα. Χρηματοδότηση: Κάθε χρόνο για τη λειτουργία και τη συντήρηση του πάρκου δίνονται μέσω κρατικών κονδυλίων 6,8 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, υπάρχουν 12 φύλακες και 6 εκπαιδευμένα σκυλιά της Αστυνομίας που κάνουν 24ωρες περιπολίες για τη φύλαξη του πάρκου.

Central Park, Νέα Υόρκη

• Εκταση: 3.372 στρέμματα. Ετος λειτουργίας: 1859 . Περιλαμβάνει: Χώρους για αθλητικές δραστηριότητες, παιδικές χαρές και συναυλιακό χώρο. Η περιοχή χωρίζεται σε 49 ζώνες, εκ των οποίων κάθε μία έχει δοθεί σε ξεχωριστή ομάδα που είναι αρμόδια για τη σωστή συντήρησή της. Χρηματοδότηση: Από το 2007 έχουν επενδυθεί περίπου 450 εκατ. δολάρια για τη διαχείριση και διατήρηση του πάρκου, ενώ το 85% προέρχεται από κρατικά και δημοτικά κονδύλια.

Parque del Buen Retiro, Ισπανία

• Εκταση: 3.500 στρέμματα. Ετος λειτουργίας: 1868. Περιλαμβάνει: Βασιλικά γλυπτά του 17ου αιώνα. Στο χώρο οργανώνονται υπαίθριες εκδηλώσεις, συναυλίες, ενώ υπάρχει η δυνατότητα για τους επισκέπτες να κάνουν κωπηλασία στα νερά της λίμνης. Χρηματοδότηση: Τα κονδύλια προέρχονται στο μεγαλύτερο μέρος τους από το κράτος και υπάρχουν ξεχωριστοί φορείς που τα διαχειρίζονται. Είναι ενδεικτικό ότι στην Ισπανία υπάρχει Συμβούλιο Εθνικών Πάρκων το οποίο συμμετέχει στο υπουργείο Περιβάλλοντος της χώρας και τη χάραξη της πολιτικής για τα πάρκα.

Tiergarten, Γερμανία

• Εκταση: 2.550. Περιλαμβάνει: 19.000 διαφορετικά είδη ζώων, υπαίθριες αγορές τα Σαββατοκύριακα, αγάλματα εξαιρετικής πολιτιστικής σημασίας και κυβερνητικά κτίρια ιστορικής αξίας. Χρηματοδότηση: Το κάθε κρατίδιο αποφασίζει τα κονδύλια που θα δίνει στους δήμους για τη διαχείριση των πάρκων ανάλογα με τις ανάγκες τους. Ετσι, τα κριτήρια που καθορίζουν το ύψος των χρημάτων είναι κυρίως η έκταση των πάρκων που έχει ένας δήμος, αλλά και η επισκεψιμότητά τους.

• Της Εύης Απολλωνάτου, Ελεύθερος Τύπος, Κυριακή, 15.03.09