Η κλιματική αλλαγή και η άτολμη ενεργειακή πολιτική των ΗΠΑ

The Economist [Η Καθημερινή, 26/5/2009]

• Για όσους πιστεύουν ότι η αλλαγή του κλίματος είναι σοβαρό πρόβλημα, οι αποφάσεις που παίρνει τώρα η Αμερική είναι βαρυσήμαντης σημασίας. Στην Κοπεγχάγη, η διεθνής κοινότητα θα αποφασίσει τον Δεκέμβριο εάν θα αναζωογονήσει ή θα εγκαταλείψει τις προσπάθειές της για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής. Αυτά που πράττει η Αμερική τώρα, θα καθορίσουν σε ένα μεγάλο βαθμό την έκβαση της διάσκεψης της Κοπεγχάγης. Eίναι ενθαρρυντικό ότι ο πρόεδρος Ομπάμα προτίθεται να μεταβάλει την Αμερική από μία βραδυκίνητη δύναμη σε ηγέτιδα των προσπαθειών. Οι καλές προθέσεις, όμως, δεν επαρκούν.
• Οι κινήσεις της Ουάσιγκτον έχουν αποκαλύψει τη μορφή της αμερικανικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Και παρόλο που είναι εκπληκτικά προνοητική σε σχέση με εκείνη της εποχής Μπους, φαίνεται απογοητευτική εάν συγκριθεί με ό,τι απαιτεί η πραγματική απειλή της αλλαγής του κλίματος. «Το πετρέλαιο έχασε και κέρδισε ο λιθάνθρακας», είναι η γνώμη ενός αξιωματούχου. Η πετρελαϊκή βιομηχανία δέχθηκε πλήγμα από την απόφαση της κυβέρνησης να μειώσει τα όρια εκπομπών αερίων των αυτοκινήτων.
• Oμως τα όρια αυτά αποτελούν έναν ανεπαρκή τρόπο για τη μείωση των εκπομπών. Αποθαρρύνουν τις εταιρείες από τις καινοτομίες και τις ενθαρρύνουν να «ποντάρουν» στο σύστημα. Η ύπαρξη διαφορετικών ορίων για επιβατηγά αυτοκίνητα και για ελαφρά φορτηγά -μία ανωμαλία που συνεχίζεται- ενθάρρυνε την υπερπαραγωγή φορτηγών και τετρακίνητων. Οπως φαίνεται, οι εισηγητές του έχουν κάνει γενναιόδωρες παραχωρήσεις στις μεσοδυτικές πολιτείες, τα «κάστρα» του Δημοκρατικού Κόμματος, οι οποίες εξαρτώνται από τον λιθάνθρακα και τη βαριά βιομηχανία. Ως αποτέλεσμα, το νομοσχέδιο φαίνεται πολύ αδύνατο σε τρία βασικά σημεία. Πρώτον, προβλέπει τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακος κατά 17% χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2005 μέχρι το 2020. Η Ευρώπη, αντίθετα, στοχεύει το ίδιο έτος να μειώσει τις εκπομπές ρύπων κατά 20% χαμηλότερα από το επίπεδο του 1990 - και κατά 30% εάν ο υπόλοιπος κόσμος καταβάλλει ειλικρινείς προσπάθειες. Δεύτερον, προκειμένου να καθιερώσει ένα σύστημα διαμόρφωσης της τιμής του λιθάνθρακα, θέτει ανώτατο όριο τα 28 δολάρια ανά τόνο, το οποίο είναι πολύ χαμηλό για μία αισθητή αλλαγή συμπεριφοράς. Τρίτον, βάσει του συστήματος της «πράσινης κάρτας», η κυβέρνηση εκδίδει άδειες ρύπανσης. Ενώ όμως είχε εκφράσει την πρόθεση εκχώρησης όλων των αδειών κατόπιν πλειστηριασμού, το υπό συζήτηση νομοσχέδιο προβλέπει την εκχώρησή τους σχεδόν δωρεάν (το ένα τρίτο σε εταιρείες ηλεκτρισμού και μόνον 2% σε πετρελαϊκές επιχειρήσεις). Οταν αυτό συνέβη στην Ευρώπη, οι εταιρείες παραγωγής ηλεκτρισμού μετέθεσαν τη δαπάνη της αγοράς αδειών στους καταναλωτές και είχαν όφελος την αξία εκείνων που χορηγήθηκαν ελευθέρως. Η αποδυνάμωση του νομοσχεδίου αποκαλύπτει ένα από τα βασικά προβλήματα του συστήματος της «πράσινης κάρτας» για τον περιορισμό των ρύπων. Είναι ζητήματα πολύπλοκα, σκοτεινά και επομένως ευαίσθητα στις συναλλαγές. Ενας αριθμός αδειών εκχωρείται σε ένα «λόμπι», ένα άλλος σε κάποιο άλλο και η αποτελεσματικότητα του συστήματος εξαφανίζεται.