Τα οικοσυστήματα «μετακομίζουν» λόγω κλιματικής αλλαγής

Τα χερσαία οικοσυστήματα του πλανήτη μας, τα ποικίλα ζωικά και φυτικά είδη και μαζί με αυτά οι κατοικίες τους, θα αναγκαστούν να μετακινούνται κατά εκατοντάδες μέτρα κάθε χρόνο. Αιτία αποτελεί το γεγονός ότι αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες που τους παρουσιάζονται λόγω της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη.

Σύμφωνα με νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, την πρώτη μελέτη που προχωρά σε συγκεκριμένη ποσοτική εκτίμηση για το μέγεθος της υποχρεωτικής μετακίνησης, στη διάρκεια του 21ού αιώνα, εκτιμάται ότι τα οικοσυστήματα θα πρέπει να μετακινούνται γύρω στα 420 μέτρα ετησίως προς περιοχές με ψυχρότερα κλίματα, προκειμένου τα ποικίλα είδη που ζουν σε αυτά, να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν.

Τις μεγαλύτερες προκλήσεις αντιμετωπίζουν τα επίπεδα οικοσυστήματα, όπως οι υδροβιότοποι, οι σαβάνες, οι χορτολιβαδικές εκτάσεις και οι έρημοι, που θα πρέπει να μετακινηθούν περισσότερο από κάθε άλλο οικοσύστημα για να επιβιώσουν. Η μετακίνησή τους ίσως ξεπεράσει το ένα χιλιόμετρο το χρόνο.

Τα ορεινά οικοσυστήματα είναι πιο τυχερά, καθώς ακόμα και μια μικρή μετακίνησή τους προς μεγαλύτερο υψόμετρο τούς χαρίζει ένα πιο δροσερό περιβάλλον. Η κλιματική αλλαγή εκτιμάται ότι θα έχει βραδύτερη επίπτωση στα οικοσυστήματα των τροπικών και υποτροπικών κωνοφόρων δασών, καθώς και των κωνοφόρων δασών στην εύκρατη ζώνη, που αναμένεται να μετακινούνται με μέση ετήσια ταχύτητα 80 έως 110 μέτρων.

Η μελέτη έγινε από ερευνητές της Ακαδημίας Επιστημών της Καλιφόρνιας, του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας - Μπέρκλεϊ και του Ινστιτούτου Επιστημών Κάρνεγκι. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η κλιματική αλλαγή θα πυροδοτήσει μια ανηλεή δαρβινική μάχη για επιβίωση μεταξύ των ειδών. Θα επιβιώσουν τα είδη εκείνα που είτε θα προσαρμοστούν στην πιο υψηλή θερμοκρασία της περιοχής τους, συχνά τροποποιώντας τις φυσικές κατοικίες τους, είτε μεταναστεύοντας σε άλλα μέρη.

Όσα είδη δεν μπορούν να προσαρμοστούν ή μετακινούνται πολύ αργά - όπως συμβαίνει με τα φυτά - πιθανώς θα έρθουν αντιμέτωπα με τον κίνδυνο εξαφάνισής τους. Σε ιδιαίτερα δυσμενή θέση θα είναι εκείνα τα είδη που "δεν θα έχουν πού να πάνε", ακόμα και αν μπορούν να μετακινηθούν σχετικά γρήγορα, επειδή λόγω των ανθρώπινων επεμβάσεων στη φύση, θα τους είναι αδύνατο να βρουν νέα κατοικία σχετικά κοντά στην προηγούμενη που εγκαταλείπουν.

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι τωρινές προστατευμένες περιοχές - τα διάφορα πάρκα και εθνικοί δρυμοί - είναι γενικά πολύ μικρές για να τα βγάλουν πέρα με τις αναγκαίες μετακινήσεις των ειδών λόγω της κλιματικής αλλαγής. Εκτιμάται ότι ούτε καν το ένα δέκατο - μόλις το 8% - των υφισταμένων σήμερα προστατευμένων περιοχών διεθνώς δεν θα διατηρήσει τις σημερινές κλιματολογικές συνθήκες τους μέσα στον τρέχοντα αιώνα.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι πρέπει να αναληφθεί δράση για τη μείωση των εκπομπών των "αερίων του θερμοκηπίου" και, παράλληλα, εισηγούνται να επεκταθούν και να διασυνδεθούν μεταξύ τους οι υπάρχουσες προστατευμένες περιοχές, ώστε να διευκολυνθεί η αναγκαστική μετακίνηση των οικοσυστημάτων.

Η έρευνα κάνει ειδική αναφορά στο γεγονός ότι στη Μεσογειακή εύκρατη ζώνη - όπου περιλαμβάνεται και η Ελλάδα - οι περισσότερες προστατευμένες περιοχές είναι μικρού μεγέθους και υπερβολικά διασπασμένες μεταξύ τους, με συνέπεια τα οικοσυστήματα να είναι πιο ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή. [enet.gr, 11:27 Πέμπτη 24 Δεκεμβρίου 2009]