Saturday, April 17, 2010

Η πράσινη οικονομία και το κόστος της απραξίας


The New York Times

Οπως οι περιβαλλοντολόγοι φτιάχνουν μαθηματικά μοντέλα για να υπολογίσουν τις συνέπειες της ενδεχόμενης αποτυχίας μας να περιορίσουμε τις εκπομπές ρύπων, έτσι και οι οικονομολόγοι φτιάχνουν ανάλογα μοντέλα για να υπολογίσουν πόσο περίπου θα μας στοιχίσει να δράσουμε για την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Τα αποτελέσματα και των δύο κλάδων της επιστήμης θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής: ο περιορισμός των εκπομπών ρύπων και η πράσινη ανάπτυξη θα φρενάρουν τις οικονομίες μας, αλλά όχι δραματικά. Σύμφωνα με την ανεξάρτητη υπηρεσία ελέγχου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, η υιοθέτηση αυστηρών μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος από σήμερα έως το 2050 θα έχει ως αποτέλεσμα η αμερικανική οικονομία να είναι τότε 3,5% μικρότερη απ’ ό, τι θα ήταν αν δεν λαμβάνονταν αυτά τα μέτρα. Σε ό, τι αφορά τον υπόλοιπο κόσμο, τα μοντέλα των οικονομολόγων καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι άλλες χώρες θα επηρεαστούν ακόμη λιγότερο από την αμερικανική. Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα, η πιο σκληρή περιβαλλοντική πολιτική που θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε θα μας στοίχιζε μεταξύ 1% και 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Φυσικά, αυτά τα νούμερα δεν επιβεβαιώνουν τις καταστροφολογικές προειδοποιήσεις των Ρεπουμπλικανών και άλλων συντηρητικών ότι η στροφή στην πράσινη ανάπτυξη θα καταφέρει καίριο πλήγμα στην οικονομία. Αντιθέτως, όλες οι έρευνες δείχνουν ότι μία ισχυρή περιβαλλοντική πολιτική δεν θα δοκιμάσει τις οικονομικές αντοχές των κοινωνιών μας. Ακόμη και αν κάποιος δεν εμπιστεύεται απόλυτα αυτά τα μοντέλα –κάτι που είναι άλλωστε ορθό– η ιστορία μας διδάσκει ότι συνήθως οι οικονομολόγοι μάλλον υπερτιμούν, παρά υποτιμούν το κόστος. Το συμπέρασμα είναι επομένως ότι έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε κάτι για την κλιματική αλλαγή. Αυτό όμως δεν αποτελεί επαρκή λόγο για να καθοδηγήσει τις πολιτικές μας επιλογές. Το επόμενο βήμα είναι να συγκρίνουμε το κόστος και το όφελος της πράσινης ανάπτυξης, με το κόστος και το όφελος της απραξίας.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορεί εύκολα να βάλει κανείς ταμπελάκι με τιμή στην κλιματική αλλαγή. Η πιο γνωστή προσπάθεια έχει γίνει μέσω του «Ενιαίου Δυναμικού Μοντέλου Επίδρασης του Κλίματος στην Οικονομία», το οποίο χρησιμοποιούν στο πανεπιστήμιο του Yale. Ο καθηγητής Γουίλιαμ Νορντχάους που ηγείται της αρμόδιας ερευνητικής ομάδας εκτιμά ότι πιθανή αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά δυόμισι βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100 θα έχει ως συνέπεια τη συρρίκνωση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 2%. Τι θα συμβεί, όμως, αν η αύξηση της θερμοκρασίας είναι διπλάσια, όπως υπολογίζουν πλέον οι περισσότεροι κλιματολόγοι; Ο Νορντχάους μας λέει ότι σε αυτήν την περίπτωση, η συρρίκνωση θα φτάσει το 5% του ΑΕΠ. Οι επικριτές του, πάντως, ισχυρίζονται ότι είναι πολύ αισιόδοξος.

Παρά την αβεβαιότητα που προκύπτει από τα μοντέλα, μπαίνει κανείς στον πειρασμό να ταχθεί υπέρ της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, μόνο και μόνο για οικονομικούς λόγους: δηλαδή, αν την αποτρέψουμε, τότε το παγκόσμιο ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 2%, ενώ αν την αφήσουμε ανεξέλεγκτη, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά 5%. Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Κι αυτό γιατί κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τις συνέπειες της τόσο μεγάλης συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, όσης δεν είχε εμφανιστεί στον πλανήτη μας εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Θα μπορούσαμε να πούμε, βέβαια, ότι η αβεβαιότητα είναι αντικίνητρο για δράση. Αυτό που ισχύει όμως είναι ακριβώς το αντίθετο.

Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στις επόμενες δεκαετίες μπορεί να οδηγήσει το είδος μας σε εξαφάνιση. Ακόμη και αν αυτό είναι μια απλή εκτίμηση, θα ήταν ανεύθυνο –εγκληματικά ανεύθυνο θα έλεγα– να την αγνοήσουμε. Και πάλι όμως, δεν έχουμε ακόμη διασαφηνίσει πόσο γρήγορα θα πρέπει να δράσουμε, πόσος χρόνος μας απομένει. Οι οικονομολόγοι δεν έχουν ακόμη ομονοήσει σε αυτό το θέμα.

Από τη μία πλευρά, βρίσκονται εκείνοι που συνιστούν να αρχίσουμε να χρεώνουμε σταδιακά για την εκπομπή κάθε τόνου διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται και προοδευτικά να αυξάνουμε το ποσό. Στη σχολή αυτή έχει προσχωρήσει και ο Νορντχάους. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν επιστήμονες, όπως ο Νίκολας Στερν από το London School of Economics, που τάσσονται υπέρ της άμεσης και δραστικής χρέωσης όλων των εκπομπών διοξειδίου. Πρόκειται για μία «θεραπεία–σοκ» στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τείνω να συμφωνήσω με τη δεύτερη άποψη, όχι για κανέναν άλλο λόγο, παρά επειδή το ρίσκο που θα παίρναμε στην αντίθετη περίπτωση είναι πάρα πολύ μεγάλο. Εν ολίγοις, ακόμη και αν η πιθανότητα της απόλυτης καταστροφής είναι μικρή, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να τη λάβουμε σοβαρά υπόψη.

Στην Αμερική, οι προοπτικές υιοθέτησης αυστηρής νομοθεσίας για τη μείωση των εκπομπών ρύπων δεν είναι πολλές. Εντούτοις, αν αγνοούμε ένα πρόβλημα, δεν σημαίνει ότι αυτό θα εξαφανιστεί. Οι θερμοκρασίες ρεκόρ που καταγράφονται και φέτος στον πλανήτη σύντομα θα ακυρώσουν και τα τελευταία επιχειρήματα των σκεπτικιστών. Οταν, λοιπόν, οι πολιτικοί το αποφασίσουν, οι οικονομολόγοι θα είναι έτοιμοι. Ξέρουμε πώς να περιορίσουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Γνωρίζουμε επίσης πόσο θα κοστίσει – και η τιμή δεν είναι απαγορευτική. Το μόνο που χρειάζεται πια είναι η πολιτική βούληση. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 18 Aπριλίου 2010

No comments: