Saturday, June 30, 2012

Με βήμα σημειωτόν η αφαλάτωση



Εμπόδια οι αργές διαδικασίες και η έλλειψη σχεδιασμού – Σήμερα λειτουργούν 42 μονάδες
  • Tης Ιωαννας Φωτιαδη, Η Καθημερινή, 30/6/2012

Αυτονομία και εξοικονόμηση πόρων εξασφαλίζει η μέθοδος της αφαλάτωσης του θαλασσινού και υφάλμυρου νερού. Σήμερα, λειτουργούν σε όλη τη χώρα περί τις 42 μονάδες αφαλάτωσης δημόσιας χρήσης που ημερησίως επεξεργάζονται 25.000 κυβικά μέτρα νερό. Η Σύρος, η Σαντορίνη, η Μήλος, η Πάρος, η Ιος, η Μύκονος, η Τήνος, η Σίφνος, η Σχοινούσα, η Χίος, η Νίσυρος, η Σύμη, η Εύβοια, η Ιθάκη είναι μερικά από τα νησιά που διαθέτουν ήδη αφαλάτωση και τα περισσότερα καλύπτουν τις ανάγκες τους από το παραγόμενο νερό.

  • Αντίστροφη ώσμωση
Επίσης, δρομολογείται η κατασκευή μονάδων στην Πάτμο, το Κουφονήσι, τη Χάλκη, τη Φολέγανδρο (δωρεά ιδιώτη στον δήμο), τη Σίκινο (δωρεά των «Γιατρών του Αιγαίου»). «Πρόκειται για μονάδες που εφαρμόζουν το σύστημα της αντίστροφης ώσμωσης», εξηγεί στην «Κ» η μηχανολόγος-μηχανικός εξειδικευμένη στις Τεχνολογίες Αφαλάτωσης κ. Ευτυχία Τζεν από το ΚΑΠΕ (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας). «Η εν λόγω τεχνολογία εμφανίζει συγκριτικά πλεονεκτήματα: μικρός χρόνος κατασκευής, σχετικά χαμηλή κατανάλωση ενέργειας, αξιοπιστία σε όλο το εύρος μεγεθών (από μερικά λίτρα έως χιλιάδες κυβικά εκατοστά νερού) και κυρίως παραγωγή πόσιμου νερού», λέει.

Συγκεκριμένα, ενώ οι παλαιότερες μέθοδοι αφαλάτωσης κατανάλωναν από 15kWh/m3 έως 20kWh/m3, η ενεργειακή κατανάλωση με την αντίστροφη ώσμωση και τα συστήματα ανάκτησης ενέργειας μειώνεται στα 2,5 με 3 kWh/ m3. Το δε κόστος κατασκευής μιας τέτοιας μονάδας ανέρχεται σε 850-1.300 ευρώ/κυβικό μέτρο, ανάλογα πάντοτε με το μέγεθος, την αγωγιμότητα του νερού και τις απαιτήσεις της τοποθεσίας εγκατάστασης. Για τη διάθεση της απορριπτόμενης άλμης, που είναι η μοναδική περιβαλλοντική επίπτωση «υπάρχουν λύσεις: χρήση διανομέων άλμης, σύστημα απόρριψης», υπογραμμίζει η κ. Τζεν.

Ενα βήμα πιο κοντά στην ενεργειακή αυτονομία ενός νησιού είναι ο συνδυασμός των δύο τεχνολογιών, αφαλάτωσης και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που τροφοδοτούν τη μονάδα. Στη μονάδα της Μήλου συνδέεται με ανεμογεννήτρια ονομαστικής ισχύος 850 kW, που συνδέεται με το ηλεκτρικό δίκτυο. Από το 2009 παράγει 3.600 κ.μ. ημερησίως. Στη δε Σύμη η μονάδα αφαλάτωσης με Τεχνολογία Μηχανικής Αποσυμπίεσης τροφοδοτείται από ανεμογεννήτρια ισχύος 800 kWh και αποτελεί αυτόνομο σύστημα. Παράγει 10-12 κ.μ. νερού ημερησίως. Ωστόσο, ο συνδυασμός ενδείκνυται, σύμφωνα με τους επιστήμονες, στις μικρής κλίμακας αφαλατώσεις. «Η λειτουργία μιας μονάδας αφαλάτωσης απαιτεί σταθερή ισχύ παροχής ρεύματος, η ισχύς όμως από τις ΑΠΕ είναι άμεσα εξαρτώμενη από τις καιρικές συνθήκες» σημειώνει η κ. Τζεν «γι' αυτό απαιτείται μια επιπλέον εγκατάσταση αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας από τις ΑΠΕ, ώστε να τροφοδοτείται το σύστημα τις ημέρες που δεν φυσάει ή δεν έχει ηλιοφάνεια». Ετσι, όμως, το κόστος γίνεται απαγορευτικό.

Το όφελος για την τοπική κοινωνία είναι μεγάλο, καθώς τα νησιά υδροδοτούνται με υδροφόρες από την Αθήνα. Η εν λόγω διαδικασία ήταν επισφαλής δεδομένων των απαγορευτικών απόπλων των πλοίων ειδικά τον χειμώνα, αλλά και εξαιρετικά ακριβή. Πέρυσι το κόστος μεταφοράς είχε ξεπεράσει τα 12 ευρώ ανά κ.μ. Αντίστοιχα, το κόστος λειτουργίας των μονάδων αφαλάτωσης κυμαίνεται από 0,30 έως 2 ευρώ το κ.μ. Επισημαίνεται, παράλληλα, ότι η απόδοση έργων όπως φράγματα και λιμενοδεξαμενές είναι πολύ χαμηλή. Ωστόσο, παρά το οξύ πρόβλημα και την οικονομική επιβάρυνση του ελληνικού Δημοσίου, οι διαδικασίες παραμένουν αργές και χαοτικές... 

«Οι διαγωνισμοί αργούν, αναβάλλονται και μετά χρειάζονται τρία χρόνια για την αδειοδότηση της κατασκευής» σχολιάζει ο κ. Ηλίας Νόκας, προϊστάμενος στη Διεύθυνση Υδάτων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. «Ενα με ενάμιση χρόνο η αδειοδότηση για τον αγωγό που απορρίπτει το αλμόλοιπο στη θάλασσα» προσθέτει. Επίσης, παρατηρείται έλλειψη σχεδιασμού. Για να εξασφαλιστεί η ορθή λειτουργία και συντήρηση των εξαιρετικά ευαίσθητων μηχανημάτων απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο δεν υπάρχει στα απομακρυσμένα νησιά. Συνέπεια, άλλωστε, παρόμοιων αστοχιών είναι ότι για παράδειγμα η πρώτη πλωτή αιολική μονάδα αφαλάτωσης στην Ηρακλειά, κόστους 2,5 εκατ. ευρώ, αδρανεί. «Απουσιάζει μια συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας» συμπληρώνει ο κ. Νόκας. Δικαιοδοσία για την κατασκευή μονάδων έχουν εξίσου η γενική γραμματεία Αιγαίου, η Περιφέρεια, οι δήμοι, ιδιώτες, ενώ εσχάτως ενδιαφέρον εκδήλωσε και η ΕΥΔΑΠ.
  • Η διαδρομή μέχρι τη βρύση επιβαρύνει την ποιότητα
Τελικά, επιτυγχάνεται ο στόχος της αφαλάτωσης; Οι περισσότεροι κάτοικοι εκφράζουν το παράπονο ότι παρά την αφαλάτωση, αγοράζουν εμφιαλωμένο νερό επιβαρύνοντας τον οικογενειακό προϋπολογισμό και το περιβάλλον. Οι ενστάσεις τους μοιάζουν να έχουν βάση. Στο τελικό στάδιο της αφαλάτωσης γίνεται επεξεργασία του παραγόμενου νερού: εμπλουτισμός με ιχνοστοιχεία (ανθρακικό ασβέστιο και μαγνήσιο) και αποστείρωση. Από τη στιγμή εκείνη το νερό είναι πόσιμο. Το ζητούμενο, όμως, είναι η διαδρομή από τη μονάδα αφαλάτωσης στη βρύση του καταναλωτή. Η αποθήκευση του νερού σε δεξαμενές, η πιθανή ανάμειξη με άλλα νερά και η αναγκαστική διέλευση από το δίκτυο υδροδότησης, που συχνά είναι παλαιό και ακατάλληλο, επιβαρύνουν την ποιότητα του νερού. «Το αφαλατωμένο νερό δεν περιέχει άλατα, με αποτέλεσμα να είναι διαβρωτικό όταν περνάει από μεταλλικούς ή χάλκινους σωλήνες» σημειώνει στην «Κ» ο αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Τζώρτζης Ν. Μακρυωνίτης, «τέτοιους σωλήνες συναντούμε τόσο στα παλιά δίκτυα όσο και στις ιδιωτικές κατοικίες». Ετσι, συχνά φτάνει «κόκκινο» νερό στα σπίτια.

Η Σύρος είναι ένα από τα νησιά που καλύπτει τις ανάγκες του σε νερό αποκλειστικά από την αφαλάτωση. «Εδώ και 24 χρόνια έχει ξεκινήσει η αφαλάτωση στο νησί μας» λέει στην «Κ» ο κ. Γιώργος Βακόντιος, γενικός διευθυντής της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης Αποχέτευσης Σύρου (ΔΕΥΑΣ). Μονάδες είχαν εγκαταστήσει και οι τρεις δήμοι (Ερμούπολη, Ανω Σύρος, Ποσειδωνία), οι οποίοι σήμερα αποτελούν ένα μεγάλο καλλικρατικό δήμο. «Η Ερμούπολη έχει εννέα μονάδες στις περιοχές Αμπελάκια και Αγιος Δημήτριος» εξηγεί ο κ. Βακόντιος «η καθεμία έχει δυναμικότητα 250-800 κ.μ./ημέρα και συνολικά παράγουν 4.500 κ.μ.». Οι άλλοι δύο δήμοι είχαν κατασκευάσει εννέα ακόμα εργοστάσια, που επεξεργάζονται 3.500 κ.μ. νερού/ημέρα. «Χρησιμοποιείται η τεχνολογία της αντίστροφης όσμωσης, ενώ εξοικονομείται ενέργεια χάρη στο σύστημα ανάκλησης ενέργειας από την απορριπτόμενη άλμη».

Ωστόσο, η κίνηση «ματ» στη Σύρο ήταν η αντικατάσταση πριν από τέσσερα χρόνια του παλαιού δικτύου της Ερμούπολης με νέο. Βέβαια, το νερό διαφέρει στη γεύση, θυμίζει βρόχινο ή αποστειρωμένο νερό και ο κόσμος είναι δύσπιστος. Παράλληλα, προβλήματα παρουσιάζονται σε πιο απομακρυσμένες και αραιοκατοικημένες περιοχές του νησιού. Για τη βελτίωση του νερού έχουν εγκατασταθεί στη Σύρο τέσσερις μονάδες παραγωγής και διάθεσης πόσιμου νερού, «όπου οι πολίτες μπορούν να δίνουν νερό γεώτρησης, θαλασσινό ή από το δίκτυο και να παίρνουν πόσιμο» αναφέρει ο κ. Μακρυωνίτης. Το αντίτιμο είναι 0,20 ευρώ τα δέκα λίτρα.

Παρά τις εν λόγω δυσκολίες, η αφαλάτωση παραμένει μακράν η καλύτερη λύση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας των νησιών. Το νερό που φθάνει με υδροφόρες, πέραν της αμφίβολης ποιότητάς του, είναι ασύμφορο. «Το ετήσιο κόστος για την υδροδότηση των μικρών νησιών του Νοτίου Αιγαίου, που δεν διαθέτουν ακόμα αφαλάτωση, κυμαίνεται από 8 έως 10 εκατ. ευρώ, υπερκαλύπτει δηλαδή τα έξοδα για την εγκατάσταση μιας μονάδας αφαλάτωσης που θα εξυπηρετήσει για πάνω από δύο δεκαετίες» καταλήγει ο κ. Μακρυωνίτης.

No comments: