Oικολογικό διαβατήριο με σφραγίδα ΠΟΠ για τις ελιές Χαλκιδικής

Της Λινας Γιανναρου, ΗΥ Καθημερινή, 30/6/2012

Χρειάστηκαν σχεδόν δέκα χρόνια προσπαθειών και επίπονων διαπραγματεύσεων, αλλά οι πεντανόστιμες, χυμώδεις, οικολογικές Πράσινες Ελιές Χαλκιδικής κατοχυρώθηκαν επιτέλους ως προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης. Αυτό σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση αναγνώρισε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καρπού, αλλά και τη σημασία της γεωγραφίας στην παραγωγή και μεταποίησή του, επιτρέποντας την εμπορία του ως προϊόν ΠΟΠ. Συγκεκριμένα, εφεξής ως Πράσινες Ελιές Χαλκιδικής θα αναγνωρίζονται μόνο οι ελιές που προέρχονται από τις ποικιλίες «Χονδρολιά Χαλκιδικής» και «Χαλκιδικής» του είδους Olea Europea, οι οποίες παράγονται -πού αλλού;- στη Χαλκιδική. Πρόκειται για τις γνωστές σε όλους μας μεγάλες ελιές, με το λαμπερό πράσινο - πρασινοκίτρινο χρώμα, το λεπτό φρουτώδες άρωμα και την ελαφρώς πικρή και πικάντικη γεύση.

Χαρακτηριστικό της ποικιλίας είναι επίσης η απουσία της αίσθησης λιπαρότητας, λόγω της από αιώνων προσαρμογής των ελαιοδέντρων στις ιδιαίτερες εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής, αλλά και των καλλιεργητικών τεχνικών που εφαρμόζουν οι ελαιοπαραγωγοί.

Μία επισήμανση ωστόσο στην απόφαση που δημοσιεύθηκε στην επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πριν από ένα μήνα, στέρησε λίγη από τη χαρά των παραγωγών. Προκειμένου η χώρα μας να εντάξει τις ελιές Χαλκιδικής στο μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και γεωγραφικών ενδείξεων, χρειάστηκε να «συνθηκολογήσει» με το Βέλγιο και τον Καναδά, οι οποίοι είχαν καταθέσει ενστάσεις. Στις 17 Φεβρουαρίου 2011, η Επιτροπή ζήτησε από τα εμπλεκόμενα μέρη να επιδιώξουν να έρθουν σε συμφωνία, η οποία και επετεύχθη με τη διαμεσολάβηση και του ελληνικού υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Μεταξύ άλλων, η Ελλάδα και οι ενιστάμενοι συμφώνησαν ότι η καταχώριση της ονομασίας «Πράσινες Ελιές Χαλκιδικής» δεν θα πρέπει να αποτρέπει την εμπορική διάθεση προϊόντος στην επισήμανση του οποίου περιλαμβάνεται ο όρος «ποικιλίας Χαλκιδικής», εφόσον το προϊόν προέρχεται από τη συγκεκριμένη ποικιλία. Ωστόσο, σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας, σε αυτές τις περιπτώσεις η ένδειξη «ποικιλία Χαλκιδικής» θα πρέπει να εμφανίζεται στην ετικέτα με χαρακτήρες μικρότερου μεγέθους σε σχέση με αυτούς της ονομασίας του προϊόντος και φυσικά υπό τον όρο ότι συνοδεύεται από την ένδειξη του τόπου προέλευσης.

Οι ελαιοπαραγωγοί και οι συνεταιριστικές οργανώσεις πάντως δεν στέκονται στα «ψιλά γράμματα». Η κυρίαρχη άποψη στη Χαλκιδική είναι ότι η καταχώριση του προϊόντος στον κατάλογο ΠΟΠ θα του δώσει αναγνωρισιμότητα και θα βοηθήσει την προώθησή του στην αγορά ως μοναδικού στον κόσμο. Και πράγματι, τα εδάφη του Νομού Χαλκιδικής έχει βρεθεί ότι είναι απολύτως κατάλληλα για την ελαιοκαλλιέργεια, ενώ ευνοϊκό είναι και το κλίμα της περιοχής, που «θυμίζει» νοτιότερους κάμπους παρά βόρεια Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πρώτες αναφορές για ελαιώνες στη Χαλκιδική εντοπίζονται στο 1415.

Η συστηματική ενασχόληση πάντως των Χαλκιδικιωτών με την ελαιοκομία ξεκίνησε στα μέσα του 19ου αιώνα, με τον εμβολιασμό αγριελιών και τη μεταφύτευση εξημερωμένων ελαιόδεντρων. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η στροφή αυτή οφείλεται κυρίως στις ευνοϊκές φορολογικές διατάξεις του «Κανονισμού περί ασυδοσίας των νέων ελαιώνων» που δημοσιεύθηκε το 1863. Το 1887 είχε ήδη οργανωθεί ο μεγάλος ελαιώνας της Πορταριάς από τον Χριστάκη Ζωγράφο, έκτασης 5.000 στρεμμάτων, με περισσότερα από 32.000 ελαιόδεντρα. Παράλληλα, ο Χατζή-Οσμάν ίδρυσε μεγάλο ατμοκίνητο ελαιουργείο στη Γερακίνη Πολυγύρου που αποτέλεσε και το έναυσμα του εκσυγχρονισμού των αντίστοιχων εγκαταστάσεων στη Χαλκιδική. 

Οι παράγοντες της Χαλκιδικής έχουν ξεκινήσει τις προσπάθειες για διεθνή αναγνώριση του προϊόντος ήδη από το 2003, ωστόσο το επίσημο αίτημα κατατέθηκε το 2006 από την Κοινοπραξία Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών Πολυγύρου και Χαλκιδικής. «Οι Χαλκιδικιώτες ελαιοπαραγωγοί έχουν κάθε λόγο για να αισθάνονται δικαιωμένοι», δήλωσε ο πρόεδρος της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Πολυγύρου Ευάγγελος Ευαγγελινός, ενώ για ένα σημαντικό διαβατήριο για το προϊόν έκανε λόγο ο διευθυντής του Γραφείου Συμβούλων Ευρωπαϊκής Πολιτικής της Ε.Ε. Μαργαρίτης Σχοινάς.