Monday, June 9, 2014

Η ανάγκη για δράση συνδέεται με την επιλογή των λέξεων


Ιταλοί αστυνομικοί πάνω σε βάρκα, σε πλημμυρισμένη γειτονιά της Ρώμης, τον περασμένο Ιανουάριο. 
Ιταλοί αστυνομικοί πάνω σε βάρκα, σε πλημμυρισμένη γειτονιά της Ρώμης, τον περασμένο Ιανουάριο.

«Ηρθε η ώρα να αρχίσουμε να μιλάμε για “κλιματική αλλαγή” αντί για “υπερθέρμανση του πλανήτη”. Η “κλιματική αλλαγή” είναι λιγότερο τρομακτική. Ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη υπαινίσσεται καταστροφές, η κλιματική αλλαγή προτείνει μια πιο ελεγχόμενη και λιγότερο συναισθηματική πρόκληση», έγραψε το 2002 ο Ρεπουμπλικανός ειδικός στρατηγικής και δημοσκόπος Φρανκ Λουντζ, σε μυστικό σημείωμά του προς τον Αμερικανό τότε πρόεδρο Τζορτζ O. Μπους, συμβουλεύοντάς τον πώς να κερδίσει τη «μάχη της περιβαλλοντικής επικοινωνίας», συμπεριλαμβανομένης της υπερθέρμανσης του πλανήτη.


Μία πρόσφατη έρευνα Αμερικανών επιστημόνων έρχεται να αποδείξει πειραματικά ότι ο Λουντζ είχε δίκιο, προτείνοντας όμως την αντίθετη προσέγγιση με σκοπό να παρακινήσει τους Αμερικανούς να δράσουν. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η χρήση των λέξεων «κλιματική αλλαγή» και «υπερθέρμανση του πλανήτη» σημαίνει διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικούς ανθρώπους, ενώ επίσης ενεργοποιεί διαφορετικές πεποιθήσεις, αισθήματα και συμπεριφορές, καθώς και διαφορετικά επίπεδα εγρήγορσης όσον αφορά την ανάγκη να αντιδράσουν. Στην έρευνα αυτή, που διεξήχθη στις αρχές του 2014 από το Yale Project on Climate Change Communication (Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Γέιλ για την Επικοινωνία της Κλιματικής Αλλαγής), με επικεφαλής τον Αντονι Λεϊσερόβιτζ, σε δείγμα που ξεπερνούσε τα 1.000 άτομα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο όρος «υπερθέρμανση του πλανήτη», ο οποίος χρησιμοποιείται συχνότερα σε συζητήσεις αλλά και σε αναζητήσεις στο Διαδίκτυο, γεννά πιο ανησυχητικές συσχετίσεις σε σχέση με την «κλιματική αλλαγή».

Τεχνικοί ορισμοί

Η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη έχουν διαφορετικούς τεχνικούς ορισμούς, παρ’ όλα αυτά χρησιμοποιούνται ως συνώνυμα στα μέσα ενημέρωσης. Ο όρος υπερθέρμανση του πλανήτη, όπως τον ορίζουν οι ερευνητές, αναφέρεται στην αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας της Γης, από τη Βιομηχανική Επανάσταση μέχρι σήμερα, κυρίως λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται κατά την καύση ορυκτών καυσίμων και την αλλαγή χρήσεων γης. Η κλιματική αλλαγή αναφέρεται στις μακροπρόθεσμες αλλαγές που συμβαίνουν στο κλίμα της Γης, όπως αλλαγές στη θερμοκρασία, στη βροχόπτωση και στους ανέμους, σε διάστημα αρκετών δεκαετιών ή και περισσότερο.

Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας έδειξαν ότι οι Αμερικανοί είναι 13% πιο πιθανό να πουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι κάτι «κακό» (76%) σε σχέση με την κλιματική αλλαγή (63%), ενώ 12% πιο πιθανό να πουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι κάτι «καλό» (33%) σε σχέση με την υπερθέρμανση του πλανήτη (21%). Οταν οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν τι είναι το πρώτο που τους έρχεται στο μυαλό όταν ακούν τη λέξη «υπερθέρμανση του πλανήτη» έδωσαν απαντήσεις όπως «λιώσιμο των πάγων», «παγκόσμια καταστροφή», «πλημμύρες ακτών», «τρύπα του όζοντος», σε μεγαλύτερη συχνότητα από ό,τι όταν άκουγαν τη λέξη «κλιματική αλλαγή», η οποία συνδεόταν περισσότερο με τον καιρό, όπως για παράδειγμα με τις «καταιγίδες». Περαιτέρω ανάλυση του περιεχομένου των απαντήσεων, όμως, έδειξε ότι παρότι ο όρος «κλιματική αλλαγή» συνδέεται πιο στενά με τον καιρό, η «υπερθέρμανση του πλανήτη» φέρνει συχνότερα στο μυαλό «ακραία καιρικά φαινόμενα» (38%) από ό,τι η «κλιματική αλλαγή» (27%), η οποία συνδέεται περισσότερο με γενικά κλιματικά φαινόμενα.

Η «υπερθέρμανση του πλανήτη» σχετίζεται επίσης και με μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι το φαινόμενο πράγματι συμβαίνει, μεγαλύτερη κατανόηση ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες ευθύνονται κατά κύριο λόγο γι’ αυτό το φαινόμενο, εντονότερη αίσθηση προσωπικής απειλής και ότι η ανθρωπότητα πλήττεται σήμερα από την υπερθέρμανση, καθώς και μεγαλύτερη αίσθηση πως απειλούνται οι μελλοντικές γενιές. Πιο συγκεκριμένα, στην ερώτηση πόσο πιστεύεις ότι η κλιματική αλλαγή θα βλάψει την οικογένειά σου, η διαφορά στις απαντήσεις ήταν αισθητή, με την «υπερθέρμανση του πλανήτη» να φαντάζει πιο επιβλαβής (42%) από την «κλιματική αλλαγή» (33%). Παρ’ όλα αυτά, στην ερώτηση σχετικά με τις επιβλαβείς επιπτώσεις του φαινομένου στις μελλοντικές γενιές, «υπερθέρμανση του πλανήτη» και «κλιματική αλλαγή» φαίνεται ότι θα προκαλέσουν εξίσου πολλές βλάβες (65% και 63%, αντίστοιχα).

Στρατηγική Μπους

Σε ανάλυση της εφημερίδας The New York Times σχετικά με τη χρήση του όρου «υπερθέρμανση του πλανήτη» και «κλιματική αλλαγή» από την κυβέρνηση Μπους πριν και μετά το 2002, παρατηρήθηκε ότι πράγματι ο πρώτος όρος εμφανιζόταν σε μεγάλο αριθμό ομιλιών του προέδρου το 2001, ενώ μετά τις συμβουλές του Λουντζ, ο Λευκός Οίκος, άλλαξε στρατηγική χρησιμοποιώντας σε συστηματική βάση τον όρο «κλιματική αλλαγή». «Μία ελκυστική ιστορία, ακόμα και αν στην πραγματικότητα είναι ανακριβής, είναι συναισθηματικά πιο ελκυστική από μια στεγνή παράθεση της αλήθειας», σημειώνει ο Λουντζ στο σημείωμά του.
ΠΗΓΗ: Yale Project on Climate Change Communication.

No comments: