Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΑΞΙΟΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Χρειάζεται υπουργείο Περιβάλλοντος;

Λ. ΛΟΥΛΟΥΔΗΣ, Το ΒΗΜΑ, 13/07/2008

Ομολογώ ότι όταν άκουσα ότι η Νέα Δημοκρατία είχε υιοθετήσει σαν κεντρικό σύνθημα της προεκλογικής της εκστρατείας την επανίδρυση του κράτους, το μυαλό μου πήγε στους επικοινωνιολόγους του κόμματος. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι υπάρχει σκεπτόμενος άνθρωπος που θα έπαιρνε στα σοβαρά μια τέτοια ανοησία εκτός και αν τον ενδιέφερε πώς, πότε και από ποιους παρήχθη, επίσης, γιατί δεν έτυχε της λοιδορίας που της αναλογούσε. Τέσσερα χρόνια αργότερα, μετά την εμπειρία της διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία και ενώ η «επανίδρυση του κράτους» δεν φαίνεται στον ορίζοντα, μήπως κάποιες μικρότερες αλλά χρησιμότερες αλλαγές στον διοικητικό μηχανισμό του κράτους πρέπει να επισπευσθούν προς όφελος του εθνικού μας μέλλοντος; Ενα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σύσταση αυτόνομου υπουργείου Περιβάλλοντος και Χωροταξίας.

Είναι ηλίου φαεινότερον ότι η κατάσταση εκεί στην Αμαλιάδος δεν πάει άλλο. Τα δημόσια έργα και το περιβάλλον ως ενιαίο πεδίο άσκησης αντιθέτων πολιτικών επιλογών, πιέσεων και συμφερόντων, δεν είναι δυνατόν, γενικώς, να εποπτεύονται από τον ίδιο υπουργό. Οταν μάλιστα, ειδικότερα, ο τελευταίος πιστεύει στην επικίνδυνη θεωρία: «πρώτα ανάπτυξη και μετά περιβάλλον» η αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων και του ελληνικού τοπίου δεν έχει σπουδαίο μέλλον. Σταχυολογώ: τα εντελώς πρόσφατα παραδείγματα της εμμονής στον αναχρονισμό της «εκτροπής του Αχελώου», της ανατολίτικης ραθυμίας στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις «προστατευόμενες περιοχές», της κατάρρευσης του συστήματος παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Αθήνας, του πανθομολογούμενης προχειρότητας «εθνικού χωροταξικού σχεδίου», στην ανυπαρξία του οποίου οφείλονται, μεταξύ άλλων, οι τραγικές επιπτώσεις των περυσινών πυρόπληκτων περιοχών.

Ολα αυτά και τόσα άλλα βοούν για την αδυναμία των πολιτικών προϊσταμένων (ο κ. Σουφλιάς δεν είναι πολύ γνωστό αλλά έχει και συνεργάτη υφυπουργό και γενικό γραμματέα) του ΠΕΧΩΔΕ να κρατήσουν στην ίδια μασχάλη τα καρπούζια της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος. Οτι συστηματικά το περιβάλλον «πληρώνει τη νύφη» δεν αποτελεί είδηση. Ομολογουμένως, απαιτεί περισσότερη φαντασία, έμπνευση, τόλμη και ορθολογισμό, από ό,τι διαθέτουν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όλοι μαζί οι διατελέσαντες υπουργοί ΠΕΧΩΔΕ, για να εξασφαλίσεις θέσεις εργασίας, να ικανοποιήσεις τα τοπικά ρουσφέτια και τις λαϊκές αναπτυξιακές φαντασιώσεις μέσω της προστασίας του «περιβάλλοντος». Τα «δημόσια έργα» είναι το άριστο εργαλείο για την ικανοποίηση πελατειακών σχέσεων, την ενίσχυση διαπλεκόμενων συμφερόντων και τους προδιαγεγραμμένους τηλεοπτικούς θριαμβικούς.

Αλλά, δυστυχώς για τις κυρίαρχες πολιτικές συμπεριφορές, ζούμε σε έναν άλλο κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, ευτυχώς, συμμετέχει και παρεμβαίνει στη διαμόρφωση της εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Μετά το Μάαστριχτ, ως γνωστόν, κάθε πολιτική της Ενωσης οφείλει να «ενσωματώνει» την περιβαλλοντική συνιστώσα. Αυτό είναι το νόημα, πιστεύω, της μελετημένης θεσμικής πρωτοβουλίας του WWF-Ελλάς για ένα «εθνικό σύστημα περιβαλλοντικής διακυβέρνησης» όπου, εκτός της, και από άλλες φωνές υποστηριζόμενης, άμεσης σύστασης αυτόνομου υπουργείου Περιβάλλοντος και Χωροταξίας, προτείνεται ο ορισμός αντιπροέδρου της κυβέρνησης με αρμοδιότητα τον συντονισμό των δράσεων που αφορούν την αειφόρο ανάπτυξη μέσω ανάλογων διυπουργικών επιτροπών. Διότι ενώ από χρόνια και στην οιονεί υπουργική σύνθεση της Επιτροπής, το χαρτοφυλάκιο του Περιβάλλοντος είναι διακριτό και αυτοτελές, όπως άλλωστε και σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη- μέλη, το κύριο μέλημά του είναι η προώθηση της «ενσωμάτωσης» της περιβαλλοντικής συνιστώσας σε όλες τις υπόλοιπες πολιτικές. Αυτή είναι μια από τις λίγες καινοτόμες και εμβληματικές αρχές της ευρωπαϊκής πολιτικής η οποία δεν είναι δυνατόν να αγνοείται τόσο προκλητικά από την ελληνική διοίκηση.

Η κυβέρνηση όμως περί άλλα τυρβάζει; Τι περιμένει; Μήπως τέτοιες θεσμικές προτάσεις, στις οποίες θα πρέπει να συμπεριληφθούν η δημιουργία Αρχής Περιβαλλοντικών Επιθεωρήσεων, η βελτίωση συντονισμού και λογοδοσίας των ελεγκτικών σωμάτων και η ανάπτυξη μηχανισμών έμμεσου ελέγχου, θεωρούνται ταπεινότερες της μεγαλόστομης «επανίδρυσης του κράτους»; Ή με κριτήριο το βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος εκτιμώνται ως πολύ ακριβές; Ο,τι και αν συμβαίνει από τα δύο χαμένο είναι το φυσικό περιβάλλον της χώρας.

• Ο κ. Λεωνίδας Λουλούδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης και αντιπρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.