ΕΝΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΕΝ ΦΕΡΝΕΙ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ

Χρειάζεται υπουργείο Περιβάλλοντος;

Ι. ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ

Το περιβάλλον - και η προστασία του - είναι απόλυτο αγαθό, είναι ενορατικός, μονοσήμαντος και απαρέγκλιτος νομοθετικός στόχος, είναι απάντηση στο υπαρξιακό μας ερώτημα και κατάφαση στην αρμονία της φύσεως, στην αισθητική, στην ποιότητα ζωής, στην αξία του ανθρώπου και υπό την έννοια αυτή διαχρονική φιλοσοφική αναζήτηση και θέση. Πρέπει συνεπώς όλοι μας, ιδίως οι νεότερες γενιές να ενστερνισθούν τη θέση και την άποψη ότι πρώτο και μοναδικό μας μέλημα είναι η προστασία του περιβάλλοντος και ότι ο αγώνας προς την κατάκτηση αυτή πρέπει να είναι συνεχής, αδιάκοπος και να μη φείδεται μέσων και θυσιών.

Στην περίπτωση της χώρας μας, δυστυχώς, ούτε τα μέσα είναι αρκετά, ούτε οι θυσίες αρκετές. Η έννοια του περιβάλλοντος βρίσκεται διαχρονικά στη σκιά της οικονομικής ανάπτυξης.

Είναι λυπηρό να πρέπει να μιλάμε στην εποχή μας για την προστασία του περιβάλλοντος, όταν θα έπρεπε να είναι δεδομένο εδώ και πολλά χρόνια ότι ο σεβασμός στο περιβάλλον είναι σεβασμός στον άνθρωπο και στο μέλλον του.

Είναι λυπηρό γιατί σημαίνει ότι έχουμε αποδεχτεί ότι χάσαμε τη μάχη για τον σεβασμό και προσπαθούμε τώρα να σώσουμε ό,τι δεν έχουμε καταστρέψει.

Στην Ελλάδα έχουμε έναν ιδιαίτερο τρόπο να δείχνουμε πόσο μας ενδιαφέρει το περιβάλλον. Συζητάμε χρόνια για το κατά πόσον είναι αναγκαίο ένα αυτόνομο υπουργείο Περιβάλλοντος. Εχουμε φτάσει, παγκόσμια, σε οριακό σημείο και πλέον η δράση είναι εκ των «ων ουκ άνευ».

Βέβαια, ένα υπουργείο Περιβάλλοντος χωρίς δυνατότητα παρέμβασης και πνιγμένο από τις γραφειοκρατικές διαδικασίες δεν έχει νόημα. Είμαι της γνώμης ότι το υπουργείο αυτό πρέπει να έχει το δικαίωμα της αρνησικυρίας απέναντι σε κάθε σχέδιο που μπορεί να βλάψει το περιβάλλον. Γνωρίζω ότι αυτό θα θεωρηθεί υπερβολικό μιας και θα δώσει στο υπουργείο αυτό μεγάλη, πολιτική τουλάχιστον, δύναμη. Ωστόσο, όπως ανέφερα και παραπάνω, σε κάποια θέματα, τα οποία σχετίζονται με το περιβάλλον, είναι ενδεχομένως αργά και η παραπάνω λύση είναι απλά μονόδρομος.

Παρ' όλα αυτά από μόνη της η ίδρυση του υπουργείου δεν φτάνει, χρειάζονται μηχανισμοί ελέγχου και ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά τους μηχανισμούς προφύλαξης και πρόληψης. Ο ρόλος του υπουργείου πρέπει να είναι ανάλογος με τη σοβαρότητα του ζητήματος. Δεν χρειαζόμαστε ένα υπουργείο-σύμβολο, το οποίο να υπάρχει για να μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα. Πρέπει να είναι ένα υπουργείο δυναμικό, παρεμβατικό και ας βάζει, κάποιες φορές, φρένο στην ανάπτυξη α λα ελληνικά.

Στην προσπάθεια αυτή δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η χώρα μας πρέπει να σεβαστεί τις διεθνείς δεσμεύσεις της στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος. Οπως είναι γνωστό δεν είμαστε και οι πιο επιμελείς εταίροι στην ΕΕ, όσον αφορά την υιοθέτηση των ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών κανόνων (οδηγίες κτλ.).

Το μελλοντικό, ελπίζω, ανεξάρτητο υπουργείο Περιβάλλοντος μπορεί να συμβάλει σημαντικά και σε αυτό. Είναι ανάγκη οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της χώρας μας να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και όχι υπό το πρίσμα οποιουδήποτε συμφέροντος. Η συγκροτημένη θεσμική λειτουργία στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος θα αποτρέψει και την, όχι σπάνια, διεθνή κατακραυγή και τιμωρία (βλ. Κουρουπητός κ.ά.).

• Ο κ. Ιωάννης Καράκωστας είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής και αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.