Sunday, September 6, 2009

Το περιβάλλον ζητά υπουργείο

  • Στην Ελλάδα έχουμε έναν ιδιαίτερο τρόπο να δείχνουμε το ενδιαφέρον μας για το περιβάλλον!

Επί χρόνια, και συνήθως ύστερα από κάθε είδους καταστροφές, συζητάμε πόσο απαραίτητο είναι ένα αυτόνομο υπουργείο Περιβάλλοντος.

Δύο είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν: Μπορεί ένα υπουργείο να φέρει την άνοιξη και με ποιες αρμοδιότητες πρέπει να «προικιστεί», για να ασκεί δυναμική και ουσιαστική πολιτική στην προστασία του περιβάλλοντος;


Οι επιστήμονες απαντούν ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν είναι πανάκεια: «Αποτελεί, όμως, τη βασικότερη ίσως πρόκληση που αντιμετωπίζει το ελληνικό διοικητικό σύστημα». Οσο για το δεύτερο ερώτημα, παρ' όλο που, όπως όλα δείχνουν, είναι ζήτημα χρόνου η ίδρυσή του, τίποτε δεν μαρτυρεί ότι έχουν ξεκινήσει οι απαραίτητες οργανωτικές διεργασίες. Γεγονός είναι ότι όποιος το επιχειρήσει θα χρειαστεί να μεταβιβάσει αρμοδιότητες και υπηρεσίες στα άλλα υπουργεία.

Οι προτάσεις του WWF-Ελλάς, του ΤΕΕ και των επιστημόνων που συμμετείχαν στον δημόσιο διάλογο για αυτό το θέμα δεν εισακούστηκαν. Οπως, μάλιστα, τονίζει και ο διευθυντής του WWF Δημ. Καραβέλλας:

«Αν το σχέδιο περιλαμβάνει μια απλή σχέση του νυν ΥΠΕΧΩΔΕ σε ένα νέο υπουργείο που δεν θα συστεγάζει δάση και προστασία της βιοποικιλότητας κι αν το υπουργείο αυτό διαθέτει αδύναμες υπηρεσίες, χωρίς οικονομική ενίσχυση από δημόσιους πόρους και φόρους που ήδη εισπράττονται για το περιβάλλον, τότε ίσως είναι καλύτερα να μη γίνει».

Τι συζητήθηκε, όμως, στον δημόσιο διάλογο και τι προτείνεται; Το νέο υπουργείο να χωριστεί σε δύο γραμματείες:

1 Γραμματεία Περιβάλλοντος, όπου πρέπει να μεταφερθούν η υπηρεσία δασικής διεύθυνσης - βιοποικιλότητας από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και ο τομέας της ενέργειας από το υπουργείο Ανάπτυξης. Επίσης, να ενταχθούν στην ίδια υπηρεσία υδάτινοι πόροι, κλιματική αλλαγή, ποιότητα αέρα και διαχείριση αποβλήτων. Υπάρχει πρόταση, τα δημόσια έργα να μετακινηθούν στο υπουργείο Μεταφορών.

2 Γραμματεία Χωροταξίας και Πολεοδομίας, υπεύθυνη για την πολεοδομία, την οικιστική πολιτική και την κεντρική υπηρεσία κατεδάφισης αυθαιρέτων.

*Εκτός από το υπουργείο Περιβάλλοντος το WWF προτείνει μια συνολικότερη πολιτική με αντιπρόεδρο Αειφόρου Ανάπτυξης που να συντονίζει όλες τις δομές. Επίσης, αναβάθμιση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, ώστε να συμμετέχει στη διαδικασία επεξεργασίας περιβαλλοντικών νομοσχεδίων και αναβάθμιση των μηχανισμών περιβαλλοντικού ελέγχου, με ίδρυση Αρχής Περιβαλλοντικών Επιθεωρήσεων.

Οι περιβαλλοντικοί φόροι που καταλήγουν στο υπουργείο Οικονομικών να καταλήγουν στα ταμεία του υπουργείου Περιβάλλοντος.

*Ο τομεάρχης του ΠΑΣΟΚ στο ΥΠΕΧΩΔΕ και βουλευτής Αργολίδας Γ. Μανιάτης τονίζει ότι η σύσταση του νέου υπουργείου δεν είναι εύκολη υπόθεση.

«Χρειάζεται ιδιαίτερη αντιμετώπιση στις συναρμοδιότητές του με το υπουργείο Ανάπτυξης στο θέμα ενέργειας, αλλά και με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στα θέματα γεωργίας και διαχείρισης του υδατικού δυναμικού για αγροτική χρήση. Είναι, όμως, απαραίτητο να είναι ανεξάρτητο και υπεύθυνο για δασική υπηρεσία, βιοποικιλότητα, ενέργεια, χωροταξία, πολεοδομία, Κτηματολόγιο, γεωργία και υδάτινους πόρους».

Απόψεις

* ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ (καθηγητής της Νομικής Σχολής - Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών).

*Αυτό το υπουργείο πρέπει να έχει το δικαίωμα της αρνησικυρίας απέναντι σε κάθε σχέδιο που μπορεί να βλάψει το περιβάλλον. Μοναδικό μέλημα πρέπει να είναι η προστασία του περιβάλλοντος και ο αγώνας να μη φείδεται μέσων και θυσιών. Στην Ελλάδα, όμως, ούτε τα μέσα ούτε οι θυσίες είναι αρκετές. Η έννοια του περιβάλλοντος βρίσκεται στη σκιά της οικονομικής ανάπτυξης. Δεν έχουμε ανάγκη από υπουργείο-σύμβολο για να αισθανόμαστε καλύτερα. Χρειάζονται μηχανισμοί ελέγχου και ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά την προφύλαξη και την πρόληψη.

Οφείλει να είναι παρεμβατικό και να βάζει φρένο στην ανάπτυξη αλά ελληνικά. Είναι γνωστό ότι δεν είμαστε οι πιο επιμελείς εταίροι στην Ε.Ε. όσον αφορά την υιοθέτηση των ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών κανόνων. Είναι ανάγκη οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της χώρας μας να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και όχι υπό το πρίσμα οποιουδήποτε συμφέροντος.

* ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΛΟΥΛΟΥΔΗΣ (αντιπρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών).

*Μετά το Μάαστριχτ, ως γνωστόν, κάθε πολιτική της Ενωσης οφείλει να ενσωματώνει την περιβαλλοντική συνιστώσα. Αυτό είναι και το νόημα της μελετημένης θεσμικής πρωτοβουλίας του WWF- Ελλάς για ένα εθνικό σύστημα περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, όπου, εκτός της άμεσης σύστασης υπουργείου Περιβάλλοντος και Χωροταξίας, προτείνεται ο ορισμός αντιπροέδρου της κυβέρνησης με αρμοδιότητα το συντονισμό των δράσεων που αφορούν την αειφόρο ανάπτυξη.

Από χρόνια και στην οιονεί υπουργική σύνθεση της Επιτροπής, το χαρτοφυλάκιο του Περιβάλλοντος είναι διακριτό και αυτοτελές όπως άλλωστε και σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη-μέλη, με κύριο μέλημά του την προώθηση της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής συνιστώσας σε όλες τις υπόλοιπες πολιτικές. Αυτή είναι μία από τις λίγες καινοτόμες και εμβληματικές αρχές της ευρωπαϊκής πολιτικής, η οποία δεν είναι δυνατόν να αγνοείται τόσο προκλητικά από την ελληνική διοίκηση.

* Χ. ΚΟΥΤΑΛΑΚΗΣ (λέκτορας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών).

*Ο σχεδιασμός του πρέπει να δώσει βιώσιμες λύσεις, όπως η μεταφορά υπηρεσιών που σχετίζονται με τη διαχείριση των δασών σε κεντρικό και αποκεντρωμένο επίπεδο, αλλά και η αντιμετώπιση συναρμοδιοτήτων στη διαχείριση των υδάτων, τη βιομηχανική ανάπτυξη και τις κλιματικές αλλαγές. Ομως και στο πιο μαξιμαλιστικό σενάριο, η συγκέντρωση όλων των διάσπαρτων περιβαλλοντικών αρμοδιοτήτων σε ένα υπουργείο δεν θα αποδώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Η πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών ρυθμίσεων απαιτεί τη συμβολή πολλών φορέων με διαφορετική τεχνογνωσία, πόρους και εμπειρία που δύσκολα μπορεί να συστεγαστεί σε έναν ενιαίο φορέα. Κάθε λύση θα είναι ατελέσφορη αν δεν συνοδευτεί από θεσμικές πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της ενδυνάμωσης των δομών, διαδικασιών και πρακτικών συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών της κεντρικής και αποκεντρωμένης διοίκησης και της αυτοδιοίκησης.

No comments: