«Νεκρή φύση» στο λιμάνι του Πειραιά

• Δύο μελέτες σε εξέλιξη «δείχνουν» ρύπανση του πυθμένα και υψηλές συγκεντρώσεις σε βαρέα μέταλλα

Του Γιωργου Λιαλιου, Η Καθημερινή, 1/9/2012

Σε «νεκρή φύση» έχει μεταβληθεί ο πυθμένας του λιμανιού του Πειραιά. Οι δειγματοληψίες που πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι στον βυθό της περιοχής Αγίου Νικολάου στην Ακτή Μιαούλη είναι άκρως απογοητευτικές ως προς τα επίπεδα ρύπανσης, ωστόσο δεν θεωρούνται ασυνήθιστες για ένα μεγάλο λιμάνι. Με δεδομένο ότι το ζητούμενο είναι η εκβάθυνση του συγκεκριμένου σημείου για τη δημιουργία χώρου υποδοχής κρουαζιερόπλοιων, ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς προσανατολίζεται στον εγκιβωτισμό του ρυπασμένου τμήματος του πυθμένα και ακολούθως στην απομάκρυνσή του και όχι απλά στην απόρριψή του στη θάλασσα, σε διαφορετικό σημείο.

Αφορμή για την εκτίμηση της ρύπανσης του πυθμένα στο λιμάνι του Πειραιά ήταν η πραγματοποίηση εργασιών για την κατασκευή νέου κρηπιδώματος για την εξυπηρέτηση κρουαζιερόπλοιων. Σύμφωνα με πηγές του ΟΛΠ, το έργο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2011 και λίγο αργότερα ανέκυψε, μεταξύ άλλων, το θέμα της ρύπανσης του πυθμένα. Προκειμένου να εκτιμήσει την κατάσταση, η διοίκηση της εταιρείας ανέθεσε δύο χωριστές μελέτες, μία στο ΕΛΚΕΘΕ και μία στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ. Καμία από τις δύο μελέτες δεν έχει ολοκληρωθεί, ωστόσο πριν από λίγο καιρό διέρρευσαν στον Τύπο τα αποτελέσματα από τις πρώτες δειγματοληψίες που πραγματοποιήθηκαν στον πυθμένα της περιοχής όπου θα πραγματοποιηθεί το έργο (περιοχή Αγίου Νικολάου).

«Το περιεχόμενο των αναλυθέντων δειγμάτων σε επικίνδυνα αστικά βαρέα μέταλλα, όπως μόλυβδος, νικέλιο, αρσενικό, χαλκός, ψευδάργυρος, χρώμιο και κασσίτερος είναι σε υψηλά επίπεδα. Μάλιστα οι μετρηθείσες συγκεντρώσεις των εν λόγω μετάλλων είναι ικανές να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στις βενθικές βιοκοινωνίες (σ.σ. στους οργανισμούς που κινούνται εντός ή πλησίον του βυθού) στην περίπτωση που το ιζηματολογικό υλικό της περιοχής μελέτης απορριφθεί σε άλλη θαλάσσια περιοχή», αναφέρεται στην έκθεση. Σε άλλο σημείο της έκθεσης αναφέρεται ότι οι ρύποι που βρέθηκαν παραπέμπουν σε «υψηλού βαθμού ρύπανση από πετρελαιοειδή και προϊόντα πυρολυτικών διαδικασιών», ενώ εκτιμάται ότι σε περίπτωση που το υλικό που θα απομακρυνθεί από τον πυθμένα απορριφθεί σε άλλη θαλάσσια περιοχή «η πιθανότητα να προκληθούν τοξικά φαινόμενα στους οργανισμούς είναι της τάξης του 25% με 30%».

• Ειδικές τεχνικές

Η «Κ» απευθύνθηκε στον κ. Βασίλη Καψιμάλη, γεωλόγο - ιζηματολόγο στο ΕΛΚΕΘΕ, που υπογράφει την έκθεση. Ο κ. Καψιμάλης δεν ήθελε να σχολιάσει τα όσα διέρρευσαν στον Τύπο, καθώς η μελέτη δεν έχει ολοκληρωθεί, ούτε έχει παραδοθεί επισήμως στον ΟΛΠ. Ωστόσο, επισημαίνει ότι τα μέχρι στιγμής ευρήματα, αν και σημαντικά, δεν είναι απροσδόκητα. «Δεν θα βρείτε πολύ διαφορετικά πράγματα σε άλλα μεγάλα λιμάνια. Τα ιζήματα είναι ένα είδος αποθήκης για ό,τι βρίσκεται ή καταλήγει στη θάλασσα, ιδιαίτερα σε ένα κλειστό περιβάλλον όπως είναι ένα λιμάνι». Τι μπορεί να γίνει, λοιπόν, αν όλες οι μελέτες δείξουν ότι τα ιζήματα που θα απομακρυνθούν από σημεία του λιμανιού δεν πρέπει να απορριφθούν χύδην στη θάλασσα; «Υπάρχουν ειδικές τεχνικές για την απομάκρυνση των υλικών αυτών, κάποιες από τις οποίες είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν και στο λιμάνι του Πειραιά. Η πιο κοινή είναι ο εγκλωβισμός των ρυπασμένων ιζημάτων μέσα σε κυψελωτά κιβώτια (caisson), τα οποία στη συνέχεια κλείνονται και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υλικό σε άλλα έργα».

Στην κατεύθυνση αυτή φαίνεται να προσανατολίζεται και ο ΟΛΠ. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή του για το θέμα αναφέρει ότι «ανέθεσε τις μελέτες ακριβώς για την εφαρμογή όλων των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος κατά τον εγκιβωτισμό της λυματολάσπης, η οποία έχει επί δεκαετίες συσσωρευθεί σε στρώματα του πυθμένα». Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι ο ΟΛΠ Α.Ε. ολοκλήρωσε φέτος ένα σημαντικό έργο για την προστασία και του βυθού, το έργο δικτύων συλλογής λυμάτων περιμετρικά του κεντρικού λιμένος, προκειμένου να μην καταλήγουν στη θάλασσα λύματα από τις περιοχές γύρω από το λιμάνι.

• Κι όμως, βραβεύτηκε

Ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς, πάντως, υποστηρίζει ότι η προστασία του περιβάλλοντος του λιμένα βρίσκεται στις προτεραιότητές του. «Ηδη ο ΟΛΠ Α.Ε. δαπανά μεγάλα ποσά ετησίως για την καθαριότητα του θαλάσσιου και χερσαίου χώρου του λιμανιού, από τον οποίο διέρχονται 15 εκατ. επιβάτες, συλλέγει από όλα τα πλοία τα απόβλητά τους και τα κατάλοιπα πετρελαιοειδών, φύτεψε πέρυσι επιπλέον 1.200 δένδρα και φυτά, εγκαθιστά φωτοβολταϊκά πάρκα και λειτουργεί σε καθημερινή βάση σταθμό περιβαλλοντικών μετρήσεων σε όλο το λιμάνι», αναφέρει σε πρόσφατη ανακοίνωσή του. Επιπλέον, «όπως προκύπτει και από τις μελέτες, τα ευρεθέντα στοιχεία στον βυθό είναι εύκολα διαχειρίσιμα». Τέλος, τονίζει ότι οι συνεχείς του προσπάθειες «για την προστασία του περιβάλλοντος του λιμένα, τόσο στον θαλάσσιο όσο και στον χερσαίο χώρο, οδήγησαν το 2011 την ESPO (Ευρωπαϊκή Ενωση Λιμένων) με πιστοποίηση των Lloyds να απονείμει τον τίτλο του Ecoport στο λιμάνι του Πειραιά». Σημαντική είναι και η συνεισφορά του Τμήματος Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος του Κεντρικού Λιμεναρχείου Πειραιά, που πραγματοποιεί ελέγχους.